Dikkat ve Konsantrasyon – Öğretmenlerin ve tabii olarak velilerin çocukları hakkındaki kaygı duydukları en büyük sorunlarından biri, derste veya evde ders çalışırken, konuyu anlamaya odaklanamamaları, dikkatlerini yoğunlaştıramamaları ve sonuçta konsantrasyon bozukluğu yaşamalarıdır.
Çoğu anne ve baba bu durumdadır. Üstelik nedenleri hakkında da az çok bilgileri var. Özellikle günümüzde beslenme bozuklukları bir yana, ekranlı teknolojik cihazların varlığı ve buna bağlı olarak zihinsel meşguliyetler, çocuklarda okuma, dinleme ve odaklanma konularında ciddi sorunlara yol açıyor.
Dikkat ve Konsantrasyon – Bazı çocuklar verilen bir ödeve dikkatlerini sürdürmekte zorlanıyor. Hatta öğretmeni dinlemedikleri gibi, hayal dünyasındaki gezilerinden sınıfa bir türlü dönemiyorlar.
Bu altta yatan kaygı, hayal kırıklığı veya duyusal hassasiyetlerden kaynaklanıyor olabilir.
Potansiyel nedenleri ve çözümleri belirlemenize yardımcı olması için çocukların davranışlarını izlemek yararlıdır.
Dikkat ve Konsantrasyon konusunda aşağıdaki stratejilerden bazılarını denemek, çocuğun sınıfta derse ve öğretmene odaklanmasına, öğrenmesini geliştirmesine yardımcı olabilir.
1-) Öğretmenler Nasıl Davranmalı?
Bir Öğretmen Olarak Kişisel görünümünüz bakımından almanız gereken tedbirler şunlardır:
- Işıltılı/göz kamaştırıcı aydınlatmaları en aza indirin
- Desenli ve dokulu kıyafetle girmeyi en aza indirin
- Parlak makyajı ve ruju en aza indirin
- Parfüm ve deodorant kullanımına dikkat edin
- Ses tonunuzun farkında olun; bazı çocuklar daha yüksek bir ses tonunun kendilerini endişeli hissetmelerine ve korkmalarına neden olduğunu söyleyebilir. Ders sunumu sırasında ses tonunuzu tiyatral bir şekilde kullanmak veya değiştirmek çocuğun derse dönmesine vesile olabilir.
Dikkat ve Konsantrasyon – Konuyu öğrenme açısından alınması gereken tedbirler:
- Dersin konusuna göre, beyin jimnastiği gibi bir stratejiyle derse başlayın.
- Kısa dersler daha hızlı öğrenilir. Onun için öğrenilecek bilgileri yani dersi daha kısa tutun, dinlenme aralığını daha sıklıkla verin.
- Dili basit tutun. Konular açık ve kısa olmalıdır. Bazı çocuklar aynı anda kitaba ve öğretmene odaklanmakta ve dinlemekte zorlanırlar.
- Çocuğun öğrenme stilinin farkında olun.
- Modelleme, örneklendirme veya gösterme yöntemleriyle işlenen dersler çocuğun görsel olarak öğrenmesini, hatırlamasını ve geliştirmesini sağlayacaktır.
- Zamanlamayı çocuğa göre ayarlayın. Zaman kullanımında esnek olun. Bazı çocuklar zaman baskısını bunaltıcı bulacaklardır.
- Bir şey soruyorsanız, önce çocuğa adıyla seslenin. Bazı çocuklar harekete geçmeden önce istediğinizin kendisinden emin olduklarında cevap verebilir. Bu nedenle bir soru sorduysanız, yanıtı beklemeden önce 7 saniyeye kadar bekleyin.
- Sürekli etkinliklerden birini tam yapmadan diğerine atlamasına engel olun.
- Her adımdan sonra onu öven bir cümle söyleyin. Söylediklerine sözel ödüllerle olumlu pekiştirme sağlayın. Çocuklara verilecek ödüller olumlu pekiştirmeler yapar.
- Çocuğa etkinliğe odaklanmasını hatırlatmak için bir ipucu kullanın Mesela özel bir el hareketi yapmak; renkli kartlar, trafik ışığı sistemi veya başparmak yukarıya (okey) gibi, emojili, renkli kartlar göstermek motive edici olacaktır.
- Sınıfınızın bu konuda kuralları olmalı. Çocukların kendilerinden ne beklendiğini anlamasını sağlayın.
- Bazı çocuklar ihtiyaçlarını dile getirmekte veya yardım istemekte zorlanırlar. Siz ona yaklaşın ve sorun. Özel konuşmak istiyorsa kulağına fısıldamasını isteyin. ya da farklı amaçlarla kullanılacak anekdot kartları hazırlayın ve bunu gerektiği yerde kullanın. Mesela; “mola kartı”, “tuvalet kartı” veya başka kartlarla iletişim kurmasını sağlayın.
2-) Okul Çevresi Nasıl Davranmalı?
Okula gelince
- Bazı çocuklar zil sesine alerjik olabilir. Okullar zil çalmadan önce anlık uyarı verirlerse zihin hazırlandığı için bazı çocuklara ürkütücü gelmeyebilir. Zil sesini de bir melodi şeklinde kulağa hoş gelen, yumuşak tonlu seslere ayarlayın.
- Bazı çocuklar son dersten çıkarken diğer çocuklara çarparak veya rahatsız edici davranışlarda bulunarak çıkarlar ve rahatsız edici olurlar. Konsantrasyonu düşük olan çocuklar bu durumdan oldukça fazla etkilenir ve omuz darbesi alabilirler. Bu durumda öğretmen veya koridor öğretmeni öğrencilerin başında bulunmalıdır.
Sınıftayken
- Sınıf ortamdaki duyusal dikkat dağıtıcı unsurları azaltın; gürültü, aydınlatma, dağınıklık vb.
- Sınıfınızdaki duvarlarda, özellikle öğrencinin görme alanında bulunan tahtanın etrafındaki görsel dikkat dağıtıcı unsurları azaltın.
- Sınıfınızda aydınlatmanın etkisini düşünün; örneğin floresan aydınlatmanın (parlama, titreme, gürültü vb.) doğal aydınlatmaya göre zayıf kalması dikkat dağıtabilir.
- Bazı çocuklar kokuları bunaltıcı bulur; bu, çocuğun odaklanma yeteneğini etkileyebilir. Çocuklar sınıfta yemek yerken yemek kokularına dikkat edin. Dersin başında pencere açmak faydalı olabilir.
- Sınıfta ve çevresinde doğal olarak çok fazla gürültü çıkaran etkenler olmamalıdır. Mesela, vızıldayan ışıklar ve gürültülü çalışan vantilatörler, pencere/koridordan gelen gürültüler, saatlerin tik takları ve kapı-pencere kapatılmasında çıkarılan tırmalayıcı sesler çocuklar için dikkat dağıtıcı olabilir.
Sınıfın organizasyonu ve konumlama
- Çanta, eşya, kitap vb. koymak için kişisel dolaplar olmalıdır.
- Eşyaları düzenlemek için her gün belirli bir zaman planlayın ve eşyalarını çocuklarla dolap içini organize etme stratejilerini tartışın.
- Çalışma kitaplarını/dosyaları etiketlemek ve çalışmaları vurgulamak için renkler ve rakamlar kodlayın veya buna benzer bir sistem kullanın.
- Çocuğun gününü programlayın; dolap düzenlemeye yardımcı olmak bir yapılacak listesi dağıtın ve dolabın içine asın.
- Sınıfta farklı alanlar oluşturun; özellikle sessiz alanlar oluşturmak için kitap raflarına farklı şekiller verin.
- Çocukların yanından geçen diğer kişiler tarafından çarpılma veya dikkatlerinin dağılma olasılığını azaltmak için sıraların düzenini ve aralıkları dikkatli düzenleyin.
- Dikkat sorunu yaşayan çocuğu mümkün olduğunca pencere veya kapılardan uzağa oturtun; böylece dışarıdan gelen gürültü, hareket ve seyredilmesi muhtemel manzaralardan kaynaklanan dikkat dağıtıcı dış etkenler en aza indirilecektir.
- Dikkati dağınık çocuğu ön sıraya oturtun. Böylece öğretmenle ve tahtayla daha iyi bir göz teması sağlayacaktır.
- Dikkati dağınık çocuğu, dikkati iyi ve öğrenciliği başarılı ve istikrarlı olan bir yaşıtının yanına oturtun.
Okulda Hareketlilik
- Teneffüslerde hareket etmek, konsantre olmakta güçlük çeken çocuk için yardımcı olabilir. Bunları düzenli, yapılandırılmış bir şekilde birleştirmeye çalışın. Başardığı her işten sonra kısa bir ara verin; çocuk kendine gelsin.
- Çocuğa hareket etmesi için molalar vermenin bir başka yolu da onlara tahtayı silmek veya tahtayı hazırlamak, öğretmenin dağıtması gereken not kağıdı varsa onları dağıtmak, sınıf içinde kitap dağıtmak gibi bir işler vermektir.
- Tüm sınıfa teneffüs verilmesi zaten gerekir. Ancak, bu aralarda çocukların koşuşturmasına ve hareketli oyunlar oynamalarına izin verilmelidir. Ancak terleme ve hasta olma riskini unutmayın. Bu etkinlikler, çocuklar için okul ortamında gerçekleştirilmesi kolay olması gereken gelişmiş duyusal girdi sağlamak üzere tasarlanan oyunlar olmalıdır. Bunlardan bazı örnekler şunlardır:
- Parmak uçlarında yürümek (Balerin yürüyüşü)
- Ördek yürüyüşü yapmak (Çömelip, topuklar üzerinde paytak yürümek)
- Şınav çekmek
Dikkat ve Konsantrasyon – Ayrıca çocuğun hareketli olması için onları dengeli bir şekilde koşturacak, hareketlendirecek etkinlikler yapılması tavsiye edilmektedir.