Zihin Haritaları – Oldukça fakir olan bir adamın çocuğu bir dükkanın önünde insanların sıra olduğunu gördü.
Babasına sordu:
“Baba bu nedir?”
“Peynir kuyruğu, yavrum!”
“Baba, peynir nedir?”
…
Öğrenme, öğrendiğimiz soyut kavram ile somut obje arasında zihinsel ilişki kurmaktır.
İlk defa duyduğumuz bir kavramı, temsil ettiği objeyi bilmediğimizden, bir anlam veremeyiz. Tıpkı girişte verdiğimiz örnekte olduğu gibi, peynir kavramı ile peynir objesini eşleştiremeyen çocuk, babasının verdiği yanıta bir anlam veremeyecektir. Ancak, eşleşmeyi gördükten sonra öğrenebilir; hatta peynirin şeklini görme yanında, tadını hissettikten veya farklı şekillerde yedikten sonra “peynir” kavramını öğrenmiş olacaktır.
Gördüğünüz gibi, bir kavramı, onunla ilgili bilişsel görsel objelerle eşleştirme yanında, tadını almakla duyuşsal ve yeme – içme gibi psikomotor becerilerle birlikte kalıcı olarak kavrayabiliriz.
Demek ki, bilgiyi öğrenirken, kavrarken ve hafızamıza alırken, o kavramla ilgili anahtar kelimeler, semboller, renkler ve çizgiler gibi ne kadar görsel varsa, öğrenilmesi gereken kavramla bunlar arasında zihinsel ilişkiler kurmalyız.
Aslında anlatmaya çalıştığım tahmin ettiğiniz gibi “Zihin haritası…”
Zihin Haritaları
Zihin haritalarının yapısı beynimizin çeşitli bölümlerini içerir ve uyarır. Tıpkı beynimizde, bir bilgiyi kavrama, edinilen veriyi organize etme, kavram ilişkilendirme ve görsel hatırlama gibi beynin işlevselliğini kağıt üzerinde somutlaştırılmış şeklidir.
Günlük hayatta olsun, iş yaşamında veya öğrenciyseniz okulda işinize çok yarayacak bir teknikten söz ediyoruz.
Günümüzde her yaştan insan unutma derdiyle yaşıyor. Düşünsenize; zaman tüketmekle geçen ömrümüzde bir de kendinizi tembel, bunalmış ve verimsiz hissederseniz, acı çekmez misiniz?
Bu yazıda, bilgiyi öğrenmede, akılda tutmada ve ezberlemede yardımcı olan zihin haritalarına bir göz atacağız, inceleyelim.
Zihin Haritaları Nedir?
Kısa yoldan söylemek gerekirse, bir zihin haritası, beynin, verileri nasıl düzenlediğinin grafiksel bir tasarımıdır.
Bilgiyi öğrenmek ve akılda tutmak için sıklıkla kullanılan etkili bir araçtır.
“Zihin haritası öğrenilenleri bir network aracılığıyla yapılandıran bir öğrenme ve hafıza oluşturma aracıdır.” – Melik Duyar / Memoriad Dünya Beyin Sporları Türkiye Başkanı
Zihin haritalarını oluşturmak için, kağıdın ortasına bir kavramı yazıyor ve onunla ilişkili bir resmi çiziyorsunuz. Daha fazla anahtar kelime ve görsel kullanarak, beynin bağlantı ağını genişletip daha fazla çağrışım yapmasına destek veriyorsunuz.
Zihin haritaları, hem öğrenciler için hem de iş dünyasında, öğrenmenin ve hafıza oluşumu yanında beyin fırtınası sürecinde, özellikle fikir üretmede ve problem çözmede de harika bir kullanıma sahiptir.
Müşterilere ve kuruluşa iş değeri getiren ürünler, hizmetler ve diğer ilgili çözümler üretmede yine zihin haritaları hemen yanı başınızdadır.
Zihin haritaları hafızanızı geliştirmenize nasıl yardımcı olabilir?
- Zihin haritaları, çağrışımları, yaratıcılığı ve yaratıcı düşünmeyi geliştirerek onu mükemmel bir hafıza desteği haline getirebilir.
- Zihin haritalarını kullanmak, bağlantıları ve çağrışımları teşvik eder. Bizi daha yaratıcı düşünceler geliştirmek için birlikte fikir üretmeye teşvik eder.
- Zihin haritaları, fikirlerinizi bağlantı aksonları aracılığıyla birbirine bağlayarak aralarındaki bağlantıları görsel olarak gösterir. İçlerinde bulunan renkler ve resimler, verileri daha hızlı taramak ve emmek için hayal gücünüzü kullanarak onları hatırlamayı kolaylaştırır.
- Sonuç olarak, bir resim veya şekli haritanızda bir anahtar kelime veya kelime öbeği ile ilişkilendirirseniz, onu daha kolay hatırlayabilirsiniz.
- Ayrıca, bir zihin haritasının her aksonunda yalnızca anahtar kelimeler ve kısa ifadeler bulunur. Çok sayıda veriyi aksona yerleştirmek yerine, daha kısa, daha akılda kalıcı bilgilerin geri hatırlanmasını teşvik eder.
Zihin haritalarını kullanmanın diğer faydaları nelerdir?
Zihin haritalarını kullanmanın ayrıca üç önemli faydası daha vardır.
1-) Amaçlı öğrenmeyi destekler.
Zihin haritalamanın avantajlarından biri, sizi yeni ve güncel bilgiler arasında anlamlı öğrenmeye yardımcı olan bağlantılar kurmaya yönlendirmesidir.
Bunun nedeni, mevcut bilginiz olan birincil bir konu etrafında yeni düşünceler inşa etmenizdir. Başka bir deyişle, bu bildiklerinizi genişletir.
Zihin haritaları, diğer geleneksel öğrenme tekniklerinden daha anlamlıdır. Çünkü öğreneni, zihin haritalarını gözden geçirirken ve oluştururken keşfetmeye, fikir üretmeye ve kavramları birbirine bağlamaya aktif olarak teşvik eder.
2-) Zor konuları daha anlaşılır hale getirir.
Zihin haritalarının en yaygın avantajı, bireylerin karmaşık durumları daha iyi kavramalarına ve mantıksal bir yapısal gruplama desteğinde anlamalarına yardımcı olmasıdır.
Bazı araştırmalarda, araştırmacılar katılımcıların zihin haritalamayı en iyi şekilde kullanarak tanımladıkları etkinlikleri inceledi. Buna göre, araştırmaya katılanların %50’den fazlasının bunu proje ve bilgi yönetimi gibi görevler için kullanırken, %40’tan fazlasının stratejik planlama için kullandığını gördüler.
Ayrıca, zihin haritalama, öğrencilerin makalelerini ve projelerini daha başarılı bir şekilde düzenlemelerine yardımcı olarak yayınlanan materyallerinin içeriğini, stilini ve tutarlılığını da geliştirmektedir.
3-) Yaratıcılığı ve üretkenliği destekler.
Zihin haritalama, mantıksal akıl yürütme olarak adlandırılan yaratıcılığın önemli bir unsuruna yardımcı olabilecek fikirleri birleştirmenize imkan tanır. Bir zihin haritasının esnekliği nedeniyle, sıralı ve geleneksel bir sürece kapılmadan fikirler arasında hareket edebilir ve yeni bağlantılar kurabilirsiniz.
Düşüncelerinizi kağıda hızla yazabildiğiniz ve ilham geldiğinde zihninizi boşaltabildiğiniz için, zihin haritalama daha yaratıcı olmanıza yardımcı olabilir.
Ayrıca, öğrenme, beyin fırtınası ve daha etkili iletişim, zihin haritalama kullanılarak daha basit hale getirilir.
Yukarıdakilerin hepsini daha verimli bir şekilde gerçekleştirebilmek zaman kazandırır ve işinizin kalitesini artırır.
Zihin haritalarını kullanarak bilgiyi hafızanıza nasıl alırsınız?
Zihin haritaları, ihtiyaç duyduğunuz bilgileri daha kolay hafızanıza yerleştirmenize yardımcı olabilir. Ancak, önce zihin haritalarını nasıl daha etkili kullanacağınızı öğrenmelisiniz.
Burada bazı ipuçları verelim:
Verileri yeniden düzenleyin ve yukarıdan aşağıya zihin haritaları oluşturun
Kısacası, notlarınızı gözden geçirin ve önce geniş ve genel konular için zihin haritaları oluşturun. Ardından, daha sonra uzmanlaşmak için başka zihin haritaları oluşturun.
Bu strateji hafızanıza yerleştirmeye ve hatırlamaya yardımcı olur. Sonuçta, büyük bir konu yığınını aşamalı olarak geçmeden önce daha küçük parçalara bölerseniz bilgiyi elde etmek ve saklamak daha kolaydır.
Zihin haritasını oluştururken yazmayı, çizmeyi ve renklendirmeyi unutmayın.
Kelimeleri kendiniz yazın ve çeşitli kavramları temsil etmek için farklı semboller çizin. Fikirlerinizi kategorize etmek ve birbirinden ayırmak için renkleri de kullanabilirsiniz.
Araştırmalar, el yazısı metinlerin beynin çeşitli alanlarını etkilediğini gösteriyor. Her harfi üretmek için gerekli eylemler, el yazısı sözcükleri hatırlamanızla bağlantılıdır. Kaynak
Yani elle yazarak ve çizerek beyninizin öğrenme ve depolama mekanizmasına yardımcı olabilirsiniz. Bu, bilgiyi beyninizin hipokampüsüne aktarır. Burada bilgiyi saklama ve geri çağırma için seçim yapılır.
El ile bir şey yazdığınızda ve bununla ilişkili bir resim veya şekil çizdiğinizde tüm karmaşık duyusal girdiler, bilginin daha sonra hatırlanma olasılığını artırır.
Araştırmalar, çizimin insanları çeşitli şekillerde bilgiyi özümsemeye zorladığını gösteriyor: Görsel, kinestetik ve anlamsal olarak. Bu nedenle, eskiz bilgileri, verileri geri çağırma sürecini neredeyse iki katına çıkararak belleği artırmak için harika bir tekniktir.
Son olarak, renkler belirli bilgiler üzerinde dikkat seviyelerini yükseltir ve kişinin bilgiyi hafızasına yerleştirme kapasitesini artıran kısa ve uzun vadeli belleğe proaktif beyin iletimini uyarır.
Bağlantıları göstermek için zihin haritasındaki çizgileri kullanın
Terimlerin ve temaların çizgiler aracılığıyla birbirleriyle nasıl ilişkili olduğunu belirlemek, bir konunun veya konunun bir yönünün diğerini nasıl etkilediğine dair anlayışınızı destekleyen çapraz bağlantıları vurgulayabilir.
Bunun gibi bir kavramı kavramaya, bilgi edinmeye, akılda tutmaya ve değerlendirmeye yardımcı olur. Bir konuyu derinlemesine kavradığınızda, onu daha uzun süre hatırlarsınız.
Boş defter sayfalarında zihin haritaları oluşturarak kendinizi test edin.
Daha önce yaptığınız zihin haritası varsa yeniden oluşturun. Ancak bu sefer belirli alanları boş bırakın ve hatırlayabildiğiniz şeylerle onları doldurmaya çalışın.
Şimdiye kadar ne öğrendiğinizi ölçmek için kendinizi test etmeden önce en az birkaç saat veya gün beklemeyi unutmayın.
Bu, öğrendiğiniz bilgileri aktif olarak hatırlama yöntemidir. Bunun gibi öğrenme materyallerini tekrar gözden geçirmek, beyninizi eksik kısımları hatırlamaya zorlar ve az önce öğrendiklerinizi güçlü bir şekilde hatırlamaya teşvik eder.
Bu aynı zamanda sorun yaşadığınız alanları hedeflemenize de imkan tanır ve bu da hafızanıza yerleştirdiğiniz konuyu daha fazla geliştirmenize yardımcı olur.
Deneyin: “Öğretme” seansınızda bir zihin haritası oluşturarak öğrendiğiniz şeyleri zihin haritası yapısında başka birine açıklayın.
Hafızamıza yerleştirdiğimiz ve öğrendiğimiz şeyler zamanla düşüncelerimizden silinir. Bu nedenle, bu bilgiyi gözden geçirmeyi ve güncellemeyi her seçtiğimizde, özellikle de öğrendiklerimizi bir başkasına aktarmaya çalıştığımızda, kendimizi unutmaktan alıkoyuyoruz.
Pek çok araştırma, öğretme yoluyla öğrenmenin faydalı olduğunu kanıtlamıştır. Sadece yeniden okumayı veya yeniden çalışmayı seçenlerle karşılaştırıldığında, öğrendiklerini paylaşmak için zaman harcayan bireyler, içeriği daha fazla ustalık ve akılda tutma becerisi kazanırlar.
Sonuç olarak, öğrenme öğreterek öğrenme ile birlikte kullanıldığında önceden edinilmiş bilgilerin içselleştirilmesini ve zihinsel olarak hatırlanmasını sağlayan güçlü ve yerleşik bir yöntemdir.
Zihin haritaları yoluyla öğrenmek neden işe yarıyor?
Artık bilgileri hafızanıza yerleştirmede zihin haritalarını nasıl etkili bir şekilde kullanacağınızı öğrendiğinize göre, şimdi zihin haritaları aracılığıyla bellek oluşturmanın neden işe yaradığını görelim.
- Zihin haritaları kullanılarak öğrenme daha anlamlı hale getirilir
- Zihin haritaları ile insanlar, anlamlı öğrenmeye katkıda bulunan bir uygulama olan ortak bir tema etrafında çeşitli bilgi parçalarını haritalayarak hali hazırda bildikleri ile yeni edindikleri arasında bağlantılar kurabilirler.
- Zihin haritaları oluşturmak, bilgiyi organize etmeyi ve yapılandırmayı gerektirir.
Beynimiz organize bilgilere erişmede çok hızlıdır.
Zihin haritalarını etkili bir şekilde oluşturmak için, önce kolayca elde edilecek ve gelecekte yararlı sayılacak bilgileri organize etmek gerekir.
Zihin haritaları, terimler ve kavramlar arasındaki ilişkileri göstererek konuların ilişkilendirilmesini çok daha hızlı hale getirir.
Zihin haritaları, terimler ve kavramlar arasındaki bağlantıları göstererek daha hızlı konu ilişkilendirmesine olanak tanır. Zihin haritaları genellikle anahtar sözcükleri kullandığından, belleği geliştiren ilişkisel öğrenme tekniğini sıklıkla kullanılır.
Genel olarak, öğeleri birbirine bağlamak ve çeşitli bağlantılardan oluşan bir ağ oluşturmak, bir şeyleri hatırlamamıza ve çevremizdeki dünyayı daha iyi anlamamıza yardımcı olur.
Zihin haritaları görsel öğrenmeyi teşvik eder.
Zihin haritası tek başına bütünsel bir görseldir. İnsan hafızası çoğunlukla görsel olduğundan, zihin haritaları gibi görsel haritalar genellikle kelimelerden oluşan bir nota göre çok daha akılda kalıcıdır.
Bunun temel kanıtı, anılarınızın büyük bir yüzdesini görüntüler aracılığıyla nasıl hatırladığınızdır. Hayatınızda meydana gelen olayların görsel temsili olan bu fotoğrafları içselleştirdikçe her bir detayı hatırlayabildiğinizi keşfediyorsunuz.
Bilimsel bir notta, görsel veriler beyne iletilen bilgilerin %90’ını oluşturur. Beyindeki görüntüler, kelimelerden 60.000 kat daha hızlı işlenir.
Zihin haritaları yapmak çok dikkat gerektirir.
Zihin haritalarında, bilgiyi etkili bir şekilde organize ve koordine etmek için odaklanmak gerekir. Dikkatinizi vermezseniz ve ilk etapta çalışmazsanız, bir şeyi öğrenmede güçlük çeker veya hatırlayamazsınız.
Özünde odaklanma, bir göreve başlamamızı ve tamamlanana kadar dikkatimizi ve çabamızı sürdürmemizi sağlar. Yüksek ve orta konsantrasyon seviyelerine sahip bireyler, düşük konsantrasyon seviyelerine sahip olanlardan daha iyi performans gösterir.
Sonuç: Hemen bir zihin haritası yaparak işe başlayın!
Zihin haritaları, öğrenirken ve verileri hafızanıza yerleştirirken etkilidir. Beyin haritasında yazılı terimler ve kavramlar arasındaki ilişkiyi tasvir eden ilgili anahtar kelimeleri, sembolleri, renkleri ve çizgileri kullanarak, insanlar onları etkili bir şekilde kullandıklarında bilgileri öğrenmeye ve akılda tutmaya yardımcı olur.
Vücudumuzun ve beynimizin farklı alanlarını içeren ve harekete geçiren yapısıyla anlamlı öğrenmeyi, verilerin organizasyonunu, fikirlerin çağrıştırılmasını ve görsel öğrenmeyi teşvik ettiği için bir hafıza oluşturma aracı olarak çalışır.
Zihin haritalarını kullanmanın yanı sıra, Kişisel Gelişim sayfalarımızdaki bu konuyla ilgili yüzlerce makaleden faydalanarak hızlı okuma ve farklı hafıza tekniklerini kullanın ve istediğiniz bilgileri hızlı bir şekilde öğrenin.
Tavsiye Edilen Makaleler:
Türkiye’de ve Dünya’da Beyin Haritaları ve Zihin Haritalarının Tarihçesi
Zihin Haritalama Nedir – Ders Çalışmada Nasıl Kullanmalısınız?
Zihin Haritası ve Zihin Haritalama Yazılımları – Yazılım Kullanmanın Avantajları ve Dezavantajları
