Yaşlılık ve Alzheimer – Yaş aldıkça, vücut hücrelerimiz gibi, beyin hücrelerimiz de kullanılmadıkça ölür. Bu hücrelerin ölümüne bağlı olarak, hafıza kaybı, bunama (demans) ve genel anlamda bilişsel fonksiyonlarda önemli bir azalma görülür. Bu tıbbi duruma Alzheimer hastalığı denilmektedir.
Alzheimer Araştırması Ne Diyor?
Yaşlılık ve Alzheimer – Yaklaşık 3.000 katılımcının verilerini içeren bir çalışmada, daha sağlıklı yaşayan insanların Alzheimer hastalığına yakalanma riskinin daha düşük olduğu belirlenmiştir.
Belirtilen beş sağlıklı davranışın dördüne veya tümüne bağlı kalanların %60 daha düşük Alzheimer riskine sahip olduğu bulundu.
Sağlıklı Davranış İçin Göstergeler
- Yüksek kaliteli sağlıklı beslenme: Bitki bazlı yiyecekler, kırmızı et, balık, tatlılar, peynir, tereyağı ve hızlı / kızarmış yiyeceklerin uygun porsiyonları
- Haftada minimum 150 Dakika fiziksel aktivite
- Sigara kullanılmaması
- Alkol içilmemesi veya hafif içilmesi
- El sanatları, bilgisayar oyunları, sosyal faaliyetler gibi bilişsel aktiviteler
ABD Sağlık Bakanlığı kuruluşu olan Ulusal Tıp Araştırmaları Ajansı (The National Institutes of Health – NIH) tarafından finanse edilen bu araştırma, Amerikan Nöroloji Akademisi’nin tıp dergisi olan Nöroloji‘nin çevrimiçi sayısında 17 Haziran 2020’de yayınlandı.
Araştırmanın Kapsamı
Yaşlılık ve Alzheimer – NIH’ın bir parçası olan “Ulusal Yaşlanma Enstitüsü” (National Institute on Aging – NIA), direktörü Richard J. Hodes, MD “Bu gözlemsel çalışma, değiştirilebilir davranışların bir kombinasyonunun Alzheimer hastalığı riskini nasıl azaltabileceğine dair daha fazla kanıt sağlıyor” şeklinde konuşuyor; “Bulgular, sağlıklı davranışlar ve düşük risk arasındaki ilişkiyi güçlendiriyor.”
Araştırma ekibi, NIA tarafından finanse edilen iki boylamsal çalışma popülasyonundan gelen verileri inceledi.
“Chicago Sağlık ve Yaşlanma Projesi” (The Chicago Health and Aging Project – CHAP) ile “Hafıza ve Yaşlanma Projesi” (Memory and Aging Project – MAP); diyetleri, yaşam tarzı faktörleri, genetik ve Alzheimer hastalığı için klinik değerlendirmelerle ilgili verileri bulunan katılımcıları çalışma için seçtiler. Ortaya çıkan veri havuzu CHAP’tan 1.845 ve MAP’tan 920 katılımcıyı içeriyordu.
Yaşlılık ve Alzheimer – Araştırmacılar, her bir katılımcıyı, tümü önemli sağlık yararları olan beş sağlıklı yaşam tarzı faktörüne göre puanladılar:
- Haftada en az 150 dakika orta veya daha yüksek oranda fiziksel aktivite yapanlar.
- Sigara içmeyeneler: Yerleşik araştırmalar, onlarca yıldır sigara içen 60 yaş ve üstü kişilerde bile sigarayı bırakmanın sağlığı iyileştireceğini doğrulamıştır.
- Hafif alkol tüketimi: Sınırlandırılmış alkol kullanımı bilişsel sağlığa yardımcı olabilir.
- Yüksek kalitede Akdeniz diyeti: Bu diyet “Hipertansiyonu Durdurmak için Diyet Yaklaşımlarını (Mediterranean Intervention for Neurodegenerative Delay-MIND) birleştiren yüksek kaliteli, Nörodejeneratif Gecikme için MIND diyeti, demansın önlenmesi ile bağlantılı bitki bazlı yiyeceklere odaklanır.
- Yaşamın son dönemindeki bilişsel faaliyetlere katılım – Zihni aktif tutarak entelektüel olarak meşgul olmak beyne fayda sağlayabilir.
Araştırma ekibi daha sonra CHAP ve MAP katılımcılarında Alzheimer’ın klinik teşhisinin sonuçlarıyla skorları karşılaştırdı.
Makalenin baş yazarı, Rush Üniversitesi Tıp Merkezi’nde yardımcı doçent olan Klodian Dhana, MD, Ph.D., sağlıklı yaşam tarzı faktörlerinin kombinasyonunun anahtar olduğunu vurguladı.
Sonuçlar
Yaşlılık ve Alzheimer – Yukarıda sayılan beş sağlıklı yaşam tarzı faktörlerinden hiçbirine veya bir tanesine sahip olan katılımcılarla kıyaslandığında, iki ila üç arasında sağlık faktörüne sahip olanların Alzheimer riskinin % 37 daha düşük; dört ila beş sağlıklı yaşam tarzı faktörüne sahip olanların Alzheimer riskinin ise % 60 daha düşük olduğu tespit edildi.
NIA Nörobilim Bölümü program direktörü Dallas Anderson, “Bu popülasyon temelli çalışma, Alzheimer hastalığı riskinde birden fazla faktörün nasıl rol oynadığının resmini çizmeye yardımcı oluyor” dedi.
“Bu açık bir sebep- sonuç çalışması değil; ancak ikili veri kümeleri ve riski azaltmaya yol açtığı görülen değiştirilebilir yaşam tarzı faktörlerinin kombinasyonu nedeniyle güçlü bir bulgudur.” dedi.
NIA tarafından yaptırılan bir 2017 araştırma incelemesi ve raporu , kan basıncı yönetimi ve bilişsel eğitimin yanı sıra artan fiziksel aktivite gibi yaşam tarzı faktörlerine ilişkin kanıtların, Alzheimer’ı önlemek için “sonuçsuz olsa da cesaret verici” olduğu sonucuna vardı.
O zamandan beri, yoğun kan basıncı kontrolünün yaşa bağlı beyin hasarını yavaşlatabileceğini öne süren SPRINT MIND denemesi gibi daha fazla araştırma konusu ortaya çıktı ve yeni denemeler başlatılmış durumda.
Referanslar
Dhana K, vd. Sağlıklı yaşam tarzı ve Alzheimer demansı riski: İki uzunlamasına çalışmadan elde edilen bulgular. Nöroloji . 2020; 95: 1-10.
