Liderlik Zekası – Liderlik kavramı doğu toplumlarında genellikle siyasi veya askeri figürleri çağrıştırmaktadır. Oysa Avrupa ve ABD’de liderlik kavramı her düzeyde, her meslek veya her iş ortamında sıklıkla kullanılan bir kavramdır.
O zaman soralım, siz de içinizden cevaplayın. Liderlik hakkında Doğulu gibi mi, Batılı gibi mi düşünüyorsunuz; haydi kendinizi test edin! Sorum şu:
“Mükemmel bir lider” dediğinizde aklınıza ne geliyor?
Bu soruyu bir sohbet ortamında yetişkin insanlara sorduğumda şu cevabı almıştım:
- “Karşılaştığı sorun ne olursa olsun, öfkesinin kontrolden çıkmasına asla izin vermeyen” diyenler.
- “Çalışanlarına güven duyan, ekibini dinleyen, konuşması kolay ve her zaman dikkatli, bilinçli kararlar verenler” olarak tanımladılar.
Bu iki tanımda da dikkatimizi çeken temel nokta, tanımların yüksek derecede duygusal zekaya sahip olan liderlerde yoğunlaşmasıdır.
Bu makalede de konuya uygun olarak, duygusal zekanın liderler için neden bu kadar önemli olduğuna ve bir lider olarak sizin kendinizi nasıl geliştirebileceğinize bakacağız.
Duygusal Zeka Nedir?
Duygusal Zeka, kişinin kendi duygularını ve çevresindeki insanların duygularını anlama ve yönetme yeteneğidir.
Bunu da okuyun: Liderlik ve Duygusal Zeka
Yüksek derecede duygusal zekaya sahip insanlar, ne hissettiklerini, duygularının ne anlama geldiğini ve bu duyguların diğer insanları nasıl etkileyebileceğini bilirler.
Liderler için duygusal zekaya sahip olmak başarı için çok önemlidir.
Ne de olsa, başarılı olma olasılığı daha yüksek; stres altındayken ekibine bağıran bir lider mi, yoksa kontrolü elinde tutan ve durumu sakince değerlendiren bir lider mi, tercih edersiniz?
Amerikalı psikolog, Daniel Goleman’a göre duygusal zekanın popülerleşmesine yardımcı olan beş temel unsuru var:
- Öz farkındalık
- Öz denetim
- Motivasyon
- Empati
- Sosyal beceriler
Bir lider olarak bu alanların her birini ne kadar çok yönetirseniz, duygusal zekanız o kadar yüksek olur.
Öyleyse gelin her bir unsura daha detaylı bakalım ve lider olarak nasıl büyüyebileceğinizi inceleyelim.
Liderlikte Duygusal Zeka
1. Öz farkındalık Sahibi Olun
Kendinizin farkındaysanız, her zaman nasıl hissettiğinizi; duygularınızın ve eylemlerinizin çevrenizdeki insanları nasıl etkileyebileceğini bilirsiniz.
Liderlik pozisyonundayken öz farkında olmak aynı zamanda güçlü ve zayıf yönlerinizin net bir resmine sahip olmak anlamına da gelir. Tabi, alçakgönüllülükle davranmak anlamına da gelir .
Öyleyse, öz farkındalığınızı geliştirmek için ne yapabilirsiniz?
Günlük tutun: Günlük yazmak öz farkındalığınızı geliştirmenize yardımcı olur. Her gün düşüncelerinizi yazmak için sadece birkaç dakikanızı ayırırsanız, bu sizi daha yüksek bir öz farkındalığa taşıyabilir.
Yavaşlayın: Öfke veya başka güçlü duygular yaşadığınızda, nedenini araştırmak için yavaşlayın. Unutmayın, durum ne olursa olsun, ona nasıl tepki vereceğini her zaman seçebilirsiniz.
2. Öz Denetimi İlke Edinin
Kendilerini etkili bir şekilde düzenleyen liderler, başkalarına nadiren sözlü olarak saldırırlar. Nadiren aceleyle veya duygusal kararlar verirler. Nadiren insanları klişeleştirirler ve nadiren değerlerinden taviz verir.
Öz denetim tamamen kontrol altında kalmakla ilgilidir.
Goleman‘a göre bu duygusal zeka unsuru, bir liderin esnekliğini ve kişisel sorumluluk taahhüdünü de kapsar.
Öyleyse, kendi kendini düzenleme yeteneğinizi nasıl geliştirebilirsiniz?
Değerlerinizi bilin: Kesinlikle nerelerde taviz vermeyeceğiniz konusunda net bir fikriniz var mı?
Hangi değerleri biliyorsunuz?
“Etik kurallarınızı” incelemek için biraz zaman ayırın.
Sizin için en önemli şeyin ne olduğunu biliyorsanız, doğru seçimi yapmak için, ahlaki veya etik bir kararla karşılaştığınızda muhtemelen iki kez düşünmek zorunda kalmayacaksınız.
Kendinizi sorumlu tutun: Bir şeyler ters gittiğinde başkalarını suçlama eğilimindeyseniz, durun.
Hatalarınızı kabul etmek ve sonuçları ne olursa olsun yüzleşmek için bir taahhütte bulunun.
Muhtemelen geceleri daha iyi uyuyacak ve etrafınızdakilerin saygısını çabucak kazanacaksınız.
Sakin olmayı deneyin: Bir dahaki sefere zor bir durumda olduğunuzda, nasıl davrandığınızın çok farkında olun.
Başkasına bağırarak stresi atıyor musunuz? Kendinizi sakinleştirmek için derin nefes egzersizleri yapın.
Ayrıca, söylemek istediğiniz tüm olumsuz şeyleri bir yere not edin ve sonra yırtıp atın.
Bu duyguları kağıt üzerinde ifade etmek (ve kimseye göstermemek!), ekibinize yüksek sesle konuşmaktan daha iyidir.
Dahası, bu onların adil olmalarını sağlamak için tepkilerinizi düşünmelerine yardımcı olur!
3. Motivasyonunuz Yerinde Olsun
Kendi kendini motive eden liderler, hedefleri için tutarlı bir şekilde çalışırlar ve işlerinin kalitesi için son derece yüksek standartlara sahiptirler.
Motivasyonunuzu nasıl artırabilirsiniz?
İşinizi neden yaptığınızı yeniden inceleyin: Kariyerinizde gerçekten neyi sevdiğinizi unutmak kolaydır. Öyleyse, bu işi neden istediğini hatırlamak için biraz zaman ayır.
Rolünüzden memnun değilseniz ve neden bunu istediğinizi hatırlamakta zorlanıyorsanız, sorunun kökenini bulma tekniği olan Beş Neden’i deneyin. Kökten başlamak, genellikle durumunuza yeni bir şekilde bakmanıza yardımcı olur.
Ve hedef ifadelerinizin taze ve enerji verici olduğundan emin olun.
Nerede durduğunuzu bilin: Liderlik etmek için ne kadar motive olduğunuzu belirleyin. Liderlik rolünüzde ne kadar motive olduğunuzu net bir şekilde görün. Liderlik etmek için motivasyonunuzu artırmanız gerekiyorsa, sizi yardımcı olabilecek kaynaklara yönlendirir. (Kaynak-1)
Umutlu olun ve iyi bir şey bulun: Motive liderler genellikle iyimserdir; karşılaştıkları sorun ne olursa olsun. Bu zihniyetin benimsenmesi pratik gerektirebilir, ancak çabaya değer.
Ne zaman bir meydan okumayla, hatta bir başarısızlıkla karşılaştığınızda, durumla ilgili en az bir iyi şey bulmaya çalışın.
Yeni bir temas gibi küçük bir şey veya öğrenilen önemli bir ders gibi uzun vadeli etkileri olan bir şey olabilir. Ama ararsanız, neredeyse her zaman olumlu bir şeyler vardır.
4. Daima Empatik Olun
Liderler için empati sahibi olmak, başarılı bir ekibi veya organizasyonu yönetmek için çok önemlidir. Empatiye sahip liderler, kendilerini başka birinin yerine koyma yeteneğine sahiptir. Takımlarındaki insanları geliştirmeye yardımcı olur, haksız davrananlara meydan okur, yapıcı geri bildirimde bulunur ve ihtiyacı olanları dinlerler.
Ekibinizin saygısını ve sadakatini kazanmak istiyorsanız, empati kurarak onlara değer verdiğinizi gösterin.
Kendinizi başka birinin yerine koyun: Kendi bakış açınızı desteklemek kolaydır. Ne de olsa senindir! Ancak vaziyete diğer insanların bakış açılarından da bakın.
Vücut dilinize dikkat edin: Belki birini dinlediğinizde kollarınızı çaprazlayıp, ayaklarınızı ileri geri sallıyorsunuz. Bu hiç doğru olur mu?
Vücut dili muhatabınız veya durum hakkında gerçekte ne hissettiğinizi söyler, ancak mesaj olumlu değildir!
Vücut dilini okumayı öğrenmek, liderlik rolünde gerçek bir varlık olabilir. Çünkü birisinin gerçekten nasıl hissettiğini daha iyi belirleyebileceksiniz. Bu size uygun şekilde yanıt verme fırsatı verir.
Duygulara cevap verin: Tanıdık birisinden gece geç saatlere kadar çalışmasını isteseniz kabul etmesine rağmen, sesindeki hayal kırıklığını da hissedebilirsiniz.
Öyleyse, muhatabınızın duygularına hitap ederek cevap verin. Ona fazladan saatler çalışmak için ne kadar istekli olduğunu takdir ettiğinizi ve geç saatlere kadar çalışmak konusunda da hayal kırıklığına uğradığınızı söyleyin.
5. Sosyal Beceriler Önceliğiniz Olsun
Duygusal zekasını sosyal beceri alanında başarılı bir şekilde kullanan liderler harika iletişimcilerdir.
Kötü haberi duymaya iyi haber kadar açıktırlar. Ekiplerinin onları desteklemesini ve yeni bir görev veya proje için heyecanlanmasını sağlamak konusunda uzmandırlar.
İyi sosyal becerilere sahip liderler, değişimi yönetme ve anlaşmazlıkları diplomatik olarak çözme konusunda da iyidir. Bir şeyleri olduğu gibi bırakmaktan nadiren tatmin olurlar, ancak arkalarına yaslanıp işi başkalarına yaptırmazlar; kendi davranışlarıyla örnek olurlar.
Peki, sosyal becerilerinizi nasıl geliştirebilirsiniz?
Çatışma çözümünü öğrenin: Liderler, ekip üyeleri, müşterileri veya satıcıları arasındaki çatışmaları nasıl çözeceklerini bilmelidir. Çatışma çözümünü öğrenmek ve başarılı olmak istiyorsanız sosyal beceriler çok önemlidir.
NOT: Her meslekte gerekli olan sosyal beceriler, özellikle Halkla İlişkiler, Uluslararası İlişkiler, Siyaset Bilimi gibi yüksek sosyal beceriler gerektiren alanlarda ne denli önemli olduğu açıktır.
İletişim becerilerinizi geliştirin: Ne kadar iyi iletişim kuruyorsunuz?
Başkalarını nasıl öveceğinizi öğrenin: Bir lider olarak, sadece överek ayakta kalamazsınız. Bunun yanında ekibinizin sadakatini coşturup düşüncelerine ilham verebilirsiniz. Başkalarının nasıl övüleceğini öğrenmek güzel bir sanattır, ancak amaçsız olmamalı.
Sonuç: Toplumda İnsani Değerler Çoğalmalı ve Öne Çıkmalı
Etkili olabilmek için, liderlerin, duygularının ve eylemlerinin çevrelerindeki insanları nasıl etkilediğine dair sağlam bir anlayışa sahip olmaları gerekir.
Bir lider başkalarıyla ne kadar iyi ilişki kurar ve onlarla çalışırsa o kadar başarılı olacaktır.
Öz farkındalık, öz düzenleme, motivasyon, empati ve sosyal beceriler üzerinde çalışmak için zaman ayırın. Bu alanlarda çalışmak, gelecekte başarılı olmanıza yardımcı olacaktır!
