Zihinsel Sözlüğün Nörobilimi

Zihinsel Sözlüğün Nörobilimi / Zihinsel Sözlük Beyinde Nasıl Oluşuyor – Anlama ve konuşma beyinde bir zihinsel sözlüğün oluşmasıyla başlar. Bu zihinsel sözlüğün elemanları kelimeler veya diğer bir ifadeyle sözcüklerdir. Zihinsel sözlüğün oluşumu kişi yaşadığı sürece devam eder. Okuma yazma öncesinde ve sonrasındaki oluşumda farklılıklar vardır. Bu yazıda zihinsel sözlüğün oluşma süreci okuma yazma öncesiyle sınırlandırılmıştır. Ayrıca anlatımımın karışmaması için bundan böyle öğrenilen yeni bir şeyin yazılı haline “kelime“, işitsel haline ise “sözcük” diyeceğim.

—– Sponsor Bağlantı —–

ÇOCUKLARIN HAFIZA VE ZEKALARINI GELİŞTİRMEK İÇİN

3-7 YAŞ İÇİN – ÇOCUK ZEKA VE HAFIZA SETİ

—– Yazının Devamı —–

Beyinde Oluşan İlk Zihinsel Sözlük

Beyindeki zihinsel sözlük bebeğin doğumundan itibaren çevresindeki sözcükleri duymasıyla ve beş duyu organıyla öğrenerek oluşmaya başlar (bebeğin beyninde zihinsel sözlüğün anne karnında oluşmaya başladığını söyleyen kaynaklar da vardır). Beyinde oluşan ilk sözlüğü, içinde kelimelerin yazılı olduğu geleneksel bir sözlük gibi düşünmeyin. Bebek veya küçük bir çocuk o dönemlerde henüz okuma ve yazmayı bilmiyor. Ancak beyinde zihinsel bir sözlüğün oluşmaya başlaması için okuma ve yazmayı öğrenmek de gerekmiyor. Hatta çocuk beyninde oluşan zihinsel sözlük sayesinde okuma ve yazmayı öğrenmeden dili ve konuşmayı öğreniyor. İlk sözlük, duyulan sözcüklerin sesleriyle, telaffuzlarıyla ve anlamlarıyla (çoğunlukla tamamlayıcı resimlerle birlikte) işitsel olarak depolandığı bir yapıdadır.

—– Sponsor Bağlantı —–

5-12 YAŞ ARASI ÇOCUKLARIN KONSANTRASYONLARI İÇİN

ANZAN MEGA ARİTMETİK BEYİN EGZERSİZLERİ EĞİTİMİ

—– Yazının Devamı —–

Bu arada insanoğlunun hayvanlara göre doğuştan önemli bir farkı var. Doğarken beynimizde bir dil edinme cihazıyla dünyaya geliyoruz. Yani beynimizde konuşmayı ve dil öğrenmeyi kolaylaştıracak önceden döşenmiş bir kablolama sistemi var. Beyin hücreleri bunu başaracak bir sistemle donatılmış vaziyette. Bu konuya burada girmeyeceğim. Bu konuyla bağlantılı olarak, Noam Chomsky‘nin teorisiyle ilgili daha önce hazırlamış olduğum bir videoyu da izlemenizi tavsiye ediyorum. Videonun adı, “Evrensel Dil Kuralları. Beynimizde doğuştan var olan dil edinim cihazı“.

Beyinde işitsel veya diğer ifadeyle fonolojik (sesle ilgili) girdilerin işlendiği bölge “Heschl Girusu” olarak anılmaktadır. Sol yarım kürede konuşmanın işlendiği “Broca Bölgesi“nin yakınındadır.

Bebeğin beyninde ilk zihinsel sözlük oluşurken, aynı zamanda bir dili konuşmanın alt yapısını hazırlayan nöral ağlar da kurulmaya başlar. Başlangıç bebeğin sessiz yani pasif olarak söylenenleri dinlediği dönemdir. Bebek bu dönemde dinler, görür ve anlar. Örneğin ona “mama” dediğinizde bu sözcük beyinde işitsel verilerin işlendiği “Heschl Girusu” bölgesini uyarır. Sözcük işitsel olarak algılanır. Sözcüğü algılayan birincil işitsel korteks olan “Heschl Girusu” bu sözcüğü bir iç ses (iç seslendirme) olarak seslendirir.

zihinsel sözlük nörobilimi - okuma öncesi

Ayrıca “Heschl Girusu” ses olarak algılanan yeni sözcüğün anlam ve dille ilgili bilgilerinin varsa daha önceki kayıtlarının bularak güncellenmesi veya yeni bir bilgi olarak kaydedilmesi için “Wernicke Alanı“nı uyarır.

Beyinde oluşan zihinsel sözlüğün gelişmesine parelel olarak “Wernicke Alanı“nı da dil, sayı işleme, fonoloji, hafıza, muhakeme ve duygusal tepki işlevlerini kapsayan “Açısal Girus (Angular Gyrus)” ve “Supramarjinal Girus (Supramarginal Gyrus)” bölgelerini de uyarır.

Sözcüğün bir anı, bir uyaran, bir eşanlam gibi ilişkili tüm bilgileri beynin ilgili bölgelerinde aynı anda ateşlenerek ya sözcük için yeni bir beyin haritası oluşturulur, ya da mevcut haritası ilave bilgilerle güncellenir. Zihinsel sözlükteki mevcut diğer kelimelerle olan ilişkileri yeniden yapılandırılır.

Çocuk algıladığı yeni kelimeyi kendisi de söylemeyi denemek isterse, bu kez anlam da bilindiği halde “Wernicke Alanı” beyinde konuşmanın üretilmesini yöneten “Broca Alanı“nı uyarır. Broca alanı da kendisinin yakınında olan “Birincil Motor Korteks” alanını uyararak, ağız ve dil kaslarını kullanarak söylenmek istenen sözcük veya ifadenin söylenmesini sağlar. Bu akış yukarıda verilen şekilde adım adım gösterilmiştir.

Zihinsel Sözlük Geliştirilmesi İçin Ne Yapılmalı?

Çocuğun beyninde geliştireceği zihinsel sözlüğün oluşması, beynin eşleştirme, ses işleme, sıralama, sonuç çıkarma, ilişki kurma, farklılığı yakalama, mukayese etme, tamamlama, gruplama, kopyalama, taklit etme, sözel hafıza, görsel hafıza, cümle kurma, görsel ve boyutsal anlama gibi becerilerinin gelişmesiyle yakından ilgilidir. Çocuğun beyninde sağlam bir temel ve kapsamlı bir zihinsel sözlük oluşması için bu becerilerin sistematik bir şekilde geliştirilmesi gerekmektedir.

Çocukların geliştirdiği zihinsel sözlük kapasitesi ailelerin sosyal, kültürel, ekonomik ve eğitim seviyelerine bağlı olarak değişmektedir. Yapılan araştırmalar bir yıl boyunca çocukların duydukları kelime sayılarının yaklaşık şu seviyelerde olduğunu göstermektedir:

Öğrenim düzeyi yüksek ailelerde: 11 milyon kelime
Öğrenim düzeyi orta olan ailelerde: 6 milyon kelime
Öğrenim düzeyi düşük olan ailelerde: 3 milyon kelime

Çocukla konuşmak, büyüklerle sohbet etmesine müsaade etmek, onun için özel sosyal etkinlikler (öğrenme amaçlı gezme, görme, ziyaret vb.) düzenlemek, ona hikaye kitapları okumak, öğrendiklerini anlatmasını teşvik etmek gibi faaliyetler önemlidir. Amaç çocuğun çok geniş bir yelpazede zengin bir sözcük kapasitesine sahip olmasını sağlamak olmalıdır. Oluşturulan zihinsel sözlük ile okul başarısı arasında doğrudan bir ilişki vardır. Ayrıca sözlü dilin gelişimi okuma ve yazmayı da doğrudan etkilemektedir.

İlave Tavsiyeler

Çocuğun konuşma, okuma ve anlama becerilerinin sağlam temellere oturtulması için 3 ile 7 yaş arasında hafıza ve zekâsının geliştirilmesi önemlidir. Bu doğrultuda, çocuğunuz 3 ile 7 yaş arasında ise Mega Hafıza’nın “Çocuk, Zeka ve Hafıza” setini incelemenizi tavsiye ediyorum.

Çocuğunuz 5 ile 12 yaş arasında ise Mega Hafıza’nın “ANZAN Mega Aritmetik Konsantrasyon ve Beyin Egzersizleri” eğitim programını; çocuğunuz ilkokul 2 – 5. sınıf arasında ise anlayarak akıcı okuması için “Mega Aktif Okuma” eğitim programını da inceleyebilirsiniz.