Konu Nedir, Ana Fikir Nedir, Konu Başlığı Nasıl Koyulur – Okumanın amacı okuduğunu anlamak, analiz yapmak, yorumlamak, sebep-sonuç ilişkilerini yakalamak ve çıkarımlar yapmaktır. Okunan parçanın konusunun ve ana fikrinin ne olduğunu anlamak ve okunan parçaya iyi bir başlık koymak okunanların kavrandığını gösterir.
LGS, TYT ve AYT Paragraf Soruları
LGS, TYT ve AYT sınavlarındaki paragraf sorularının temel amacı öğrencilerin okuduklarını anlama ve yorumlama becerilerini ölçmeye yöneliktir. Çoğu öğrenci ise bu becerilerde beklenen başarıyı gösterememektedir. Bunun temel nedeni beyinde kurulan ağların bu becerileri geliştirebilecek bir yapıda olmamasıdır.
Okuduğunu Anlama ve Beyinde Kurulan Nöral-Ağlar İlişkisi
İnsanın derin anlama becerileri beyninde kurulan nöral-ağların zenginliğiyle ilişkilidir. Bu ağların özellikle beyindeki gelişimsel plastisitenin yüksek olduğu ergenlik çağına kadar kurulması çok önemlidir. Beyinde uyarılan hücreler ağlar ve bağlar oluştururken, uyarılmayan beyin hücreleri ölmekte ve budanmaktadır. Buna örnek olarak şunlar gösterilebilir;
- Altı yaşına kadar beyindeki işitme hücreleri uyarılmayan bir çocuğun (örnek: doğuştan işitme engelli olan bir bebek) işitme hücreleri bu fonksiyonlarını kaybetmekte ve bu hücreler beyinde başka işlerde görevlendirilmektedir;
- Bir gözün kullanılmaması beyindeki görme hücrelerinin tamamının kullanılan diğer gözün kontrolüne girmesine sebep olmaktadır;
- Doğduğunda insanın ağız yapısıyla çıkarılabilen yaklaşık 200 sesi ayırt edebilen bir bebek ergenlik çağına kadar ana dilinden başka bir dil öğrenmemişse, sadece kendi ana dilindeki sesleri algılayabilmekte ve çıkarabilmektedir. Çünkü diğer sesleri algılayabilecek işitme hücreleri uyarılmadığı için budanmıştır. Artık her yeni dili kendi ana dili sesleriyle üretmeye çalışacaktır ki bu aksan ve dil öğrenmede zorlanma demektir.
- Yine ergenlik çağına kadar konuşma ve anlamayla ilgili hücreleri uyarılmamış insanların akıcı konuşması, okuma ve yazmayı öğrenmesi neredeyse imkânsızdır.
Bunların hepsinin nedeni uyarılmayan beyin hücrelerinin budanması ve ölmesidir. Peki sizce okuduğunu anlama ve özellikle de derin anlama becerilerini oluşturacak ağların erken dönemde uyarılmaması neye sebep oluyor? Sanırım tahmin etmeye başladınız. Bu hücreleri kaybediyorsunuz. Ergenlik çağına kadar yoğun şekilde uyarılmayan anlamayla ilgili hücrelerin uyarılmadığı için kaybedilmesi ciddi bir risk oluşturuyor. Bunların kaybedilmesi belli bölgelerin birbirine bağlanarak oluşturacağı daha geniş ağların da kurulamamasına sebep oluyor. Sonuç olarak böyle bir beyne sahip öğrenciye daha sonraki yıllarda okuduğunu anlamayı öğretmek zorlaşıyor.
Peki, çözüm ne?
Çözüm, okuduğunu anlamayı ve özellikle de derin anlamayı sağlayan beyin hücrelerinin ilkokul döneminde yoğun olarak uyarılması gerekmektedir. Çocuklara ilkokulda anlamayı öğreterek beyinde adım adım anlama ile ilgili nöral ağların kurulması gerekiyor. Bunu daha sonraki yıllara bıraktıysanız, geçmiş olsun. Çünkü beyinde gelişimsel plastisitenin esnek olduğu dönemi kaçırdınız demektir. Bu dönemi kaçırmanın telafisi yok gibidir.
Özet olarak, sınavlarda aynı paragrafı okuyan bir çocuk isabetli yorumlar yaparken diğerinin yapamaması beyinlerindeki nöral-ağların gelişmişlik seviyesinin bir sonucudur.
Konu Nedir, Ana Fikir Nedir, Konu Başlığı Ne Olabilir” Soruları
Özellikle ilkokul seviyesinde, çocuklara “Bu metnin konusu nedir?“, “Bu parçanın ana fikri nedir?” ve “Bu okuma parçasına nasıl bir başlık koymak uygun olur?” gibi soruların sistematik olarak sorulması, bu bağlamda tartışmaların yapılması, çıkarımların dayandığı cümlelerin bulunması gibi faaliyetler anlamayı öğretmek için önemli çalışmalardandır. Bu çalışmaların etkin bir şekilde yapılabilmesi için, eğitimcilerin çocuklara önce “Konu nedir?“, “Ana fikir nedir?“, “Konunun başlığı nedir?” ve “Konu ve ana fikir arasındaki fark nedir?” gibi hususları öğretmeleri gerekiyor. Bu hususlar eğitimciler için aşağıda açıklanmıştır. Ayrıca eğitimcilere, ilkokul öğrencilerine anlamayı sistematik bir şekilde öğreten “Mega Aktif Okuma” eğitim programını da incelemelerini tavsiye ediyorum.
—– Sponsor Bağlantı —–
5-12 YAŞ ARASI ÇOCUKLARIN KONSANTRASYONLARI İÇİN
ANZAN MEGA ARİTMETİK BEYİN EGZERSİZLERİ EĞİTİMİ
—– Yazının Devamı —–
Konu Nedir?
Bir okuma parçasının konusu kısaca “Bu parça neyi anlatıyor?” veya “Bu okuma parçası neden bahsediyor?” sorusunun cevabıdır. Daha geniş anlamda, konu bir okuma parçasında anlatılan olay, yer, şahıs, fikir, duygu, düşünce, durum veya terimdir.
Çok kısa bir ifadeyle “konu” bir yazıda ele alınan, işlenen düşünce, olay ya da durumdur şeklinde de ifade edilebilir. “Konu” kelimesinin Türk Dil Kurumu (TDK) sözlük anlamı “Konuşmada, yazıda, eserde ele alınan düşünce, olay veya durum; bap, mevzu, süje.” şeklindedir.
Ana Fikir Nedir?
Ana fikir okuma parçasındaki “ana düşünce” olarak da ifade edilmektedir. Yazarın o okuma parçasını yazma nedenidir. Yazarın okuyucuya pasajda vermek istediği mesajıdır. Konunun ana fikri genellikle okuma parçasının başında ya da sonunda bulunmaktadır. Bazı okuma parçalarında mesaj tüm parçaya yayılmış da olabilir. Böyle durumlarda ana fikir parçanın bütününden çıkarılabilir. Ana fikir için parçanın tamamı okunmalı, parçanın başında ve sonunda yazılanlara dikkat edilmelidir.
Ana düşünceyi belirlemede yanılgıya düşmemek için parçayı bütünüyle kavramayı amaçlayarak okumak gerekir. Parça okunduktan sonra, “Bu parçada yazarın asıl anlatmak istediği nedir?” sorusuna doğru bir cevap alınırsa, ana düşünce belirlenmiş olur. Ana düşünce cümlesi, yazarın amacını belirleyen cümledir.
Okunan parçada birçok fikir olabilir ancak “ana fikir” esas anlatılmak istenilen düşüncedir. Ana fikir okunan metnin bir cümlelik bir özetidir diye de açıklanabilir. Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğündeki anlamı “Bir yazının temeli olan asıl düşünce; ana düşünce, asli düşünce.” şeklindedir.
—– Sponsor Bağlantı —–
—– Yazının Devamı —–
Konu ve Ana Fikir Arasındaki Fark Nedir?
Konu ve Ana Fikir Arasındaki Fark Nedir – Buraya kadar olan açıklamaları özetlersek: Metni okuduktan sonra, “Bu metinde ne anlatılıyor?” sorusunun cevabı metnin konusunu vermektedir. Ana fikir ise, “Bu yazının ana düşüncesi nedir? Yazar bu metinde ne mesaj vermek istiyor?” sorularının cevabıdır. Konu yazarın anlattığı şey, ana fikir ise yazarın anlattığı konu aracılığıyla vermek istediği mesajıdır.
Başlık Nedir? Bir Metne Başlık Nasıl Bulunur?
Okunan her metnin ya da hikayenin mutlaka bir başlığı vardır. Başlık bir okuma parçasının adı gibidir. Genelde bir metnin başlığı o metin içindeki konuyla ilgilidir. Parçanın içeriğini veya konusunu hissettiren bir kelime, ifade veya cümledir. Okuma başlamadan önce başlık okuyucuya okuma parçasının içeriğiyle ilgi bir ön bildirim verir.
Seçilen başlık yazının içeriğini, hangi konunun işlendiğini açıkça söyleyen, ipucu veren veya hissettiren bir başlık olmalıdır. Başlık; kısa, vurucu, ilgi çekici, içerikle ilişkili ve anlamlı olmalıdır. Başlık bir yazıyı yazmaya başlamadan önce verilebileceği gibi, yazının bitiminden sonra da verilebilir. Okunan parçaya başlık koyulmadan öğrencilere okutup, sonra “Bu okuma parçasına hangi başlığı verirdiniz?” diye sormak ve bu konuyu tartışmaya açmak iyi bir anlama faaliyetidir.
“Başlık” kelimesinin Türk Dil Kurumu (TDK) sözlüğündeki anlamı “Bir yazının, bir kitabın bölümlerinin başına konulan ve konuyu kısaca tanıtan ibare; serlevha.” şeklindedir.
Bir metnin başlığını bulurken mutlaka okuma parçası doğru şekilde okunmalı ve anlanmalıdır. Başlık bulurken şu kurallara uyulmalıdır:
- Metne başlık bulurken okuma parçası dikkatli okunmalı ve anlanmalıdır.
- Daha sonra metnin konusunun ne olduğu bulunmalıdır.
- Seçilen başlık mutlaka metnin içeriğine uygun olmalıdır.
- Metnin her bir bölümünü açıklayan anahtar kelimeler not alınmalıdır.
- Not alınan anahtar kelimelerden konuya uygun bir başlık oluşturulmalıdır.
Yukarıda sayılan kurallara uyulduğunda bir metin için kolayca bir başlık bulunabilir.
Tavsiye Edilen Makaleler:
Okuduğunu Anlama – Öğrencilere 10 Adımda Yardımcı Olabilirsiniz?
Çocuklar İçin Temel Matematik Becerileri – Hızlı ve Etkili Bir Şekilde Nasıl Geliştirebilirsiniz?
Mega Aktif Okuma – Akıcı Okumanın Bileşenleri Nelerdir?
