Neden Unutuyoruz / Unutmanın 8 Önemli Nedeni ve Öneriler – Yıllar önce Milliyet gazetesinde “Unutmayı Unutan Adam!” başlıklı haberi görünce çok heyecanlanmıştım. Kimden bahsettiğimi benim yaşımda olanlar çok iyi bilirler. Tabi ki Fotografik Hafıza Dünya Şampiyonu olan Melik Duyar‘dan bahsediyorum. Çocukluğumuzun TV kahramanıydı o. Hemen onun “Hızlı Öğrenme ve Hafıza Teknikleri” eğitimine katılmış ve tekniklerden çok etkilenmiştim. Şimdi eğitimleri Türkiye sınırlarını aşmış vaziyette.
Pek çok zayıf noktamız olsa da hem kendimizi hem diğer insanları, hatta eşyaları bile ilgilendiren zayıf bir yönümüz var. Hatta, “İnsanların ortak zayıf noktası hangisidir?”, diye sorulsa, sanırım herkesin sayacağı bir sürü neden arasında ilk sırayı “unutmak” alacaktır. Ancak ben Melik Duyar’ın şu sloganıyla makaleye başlamak istiyorum.
“Zayıf hafıza yoktur. Eğitilmemiş hafıza vardır.” – Melik Duyar
Peki, Neden Unutuyoruz?
Neden Unutuyoruz / Unutmanın 8 Önemli Nedeni – Araştırmalar, unutmanın sekiz ana nedeninin olduğuna dikkat çekiyor. Bu nedenler şunlar:
#1. Konsantrasyon ve Odaklanma Sorunları,
#2. Zihinsel Müdahaleler,
#3. Yorgunluk ve Uyku Eksikliği,
#4. Sağlık Problemleri ve Zihinsel Durum,
#5. Geçen Zaman,
#6. Öğrenilen Materyalin Doğası,
#7. Kullanılan Öğrenme Teknikleri,
#8. Stress ve Heyecan.
Şimdi bu nedenleri kısa kısa açalım:
Neden #1. Konsantrasyon ve Odaklanma Sorunları
Neden Unutuyoruz – Konsantrasyon ve odaklanma sorunları daha başlangıçta bilginin beyne yapıştırılmasını tam olarak sağlamamış olur. Tam olarak öğrenilmemiş yarım yamalak bilginin unutulması çok doğaldır.
Oysa iyi bir hafıza için dikkat kesilmek önemlidir. Dikkat kesilmek için öncelikle öğrenmeyi gönüllü yapmak gerekir. Zorla öğrenme, öğrenmeye yol açmaz, çünkü zorla öğrenme dikkatimizi dağıtır.
Şüphesiz konsantrasyonu bozan birçok farklı faktör de vardır. Örneğin dikkat dağınıklığı ve hiperaktivite sorunları bunların başında gelir.
Konsantrasyonunuzu artırmak için “Konsantrasyon Nasıl Artırılır – Odaklanma Sorununa Kalıcı Çözümler” başlıklı makaledeki önerileri gözden geçirebilirsiniz.
Neden # 2. Zihinsel Müdahaleler (Ket Vurma)
Neden Unutuyoruz – Zihinsel müdahele, uzun süreli hafızada unutmanın bir açıklamasıdır.
Temel zihinsel müdahele teorisi, format olarak benzer olan bilgilerden biri hatırlanmaya çalışıldığında diğerinin onun önüne geçerek unutmaya sebep olduğudur.
Örneğin benzer anılar birbiriyle rekabet eder, karışıklık yaratır ve bazılarının hatırlaması daha zor olur. Hatta tamamen de unutulabilir.
“Geriye dönük” ve “Proaktif” olmak üzere iki tür zihinsel müdahele vardır;
(a) Geriye dönük müdahele: Bu, yeni öğrenilen bir bilginin, daha önce öğrendiğiniz bir bilginin hatırlanmasını zorlaştırmasıdır. Burada, geçmişte öğrenilen materyallerin hatırlanmasında yakın zamanda öğrenilen materyalin müdahaleleri söz konusudur.
(b) Proaktif müdahele: Proaktif müdahale, daha önce öğrenilen materyallerin daha yeni öğrenilen materyallerin öğrenilmesi ve hatırlanması üzerindeki olumsuz etkisini ifade eder. Günlük yaşamdaki proaktif müdahaleye bir örnek olarak, eski telefon numarasını önceden öğrendikten sonra, bu arkadaşınızın yeni telefon numarasını hatırlamakta zorluk yaşanması veya karışması olabilir. Bu etkinin yok edilmesi için 6. ve 7. maddedeki öneriler kullanılabilir.
Neden # 3. Yorgunluk ve Uyku Eksikliği
Neden Unutuyoruz – Dinlenmeden ve sürekli uykusuz olarak öğrenme, beyindeki konsolidasyonun verimsiz olması nedeniyle daha fazla unutmaya yol açabilir. Deneysel çalışmalar, öğrenmeyi takiben uyumanın bilginin hafızada kalıcılığını desteklediğini göstermiştir. Uyku unutmanın en az olduğu dönemdir. Uykusuzluk beyinde uyku borcu oluşturmakta ve konsantrasyon ve öğrenmeyi olumsuz yönde etkilemektedir.
Doğal uyku ihtiyacı yaşa göre değişmekte olup, ne kadar uyumanız gerektiğini öğrenmek için ayrıca “Ne Kadar Süre Uyumalısınız?” başlıklı makaleyi de okuyabilirsiniz.
Neden # 4. Sağlık Problemleri ve Zihinsel Durum
Neden Unutuyoruz – Hafıza yalnızca beyne kaydedilmesi gereken bilgiye dikkat ettiğimizde oluşmaktadır. Ancak sağlık problemleri, buna bağlı gerginlik ve alınan ilaçların yan etkileri dikkat ve konsantrasyonunuzu, dolaylı olarak da öğrenmenizi negatif etkiler. Bu anlamda vücudunuzun verdiği sinyalleri önemsemeli ve rahatsızlığa sebep olan nedenleri kronikleşmeden çözmeye çalışmalısınız.
Neden # 5. Geçen Zaman
Neden Unutuyoruz – Zaman geçtikçe öğrenilenler veya deneyimlenenler unutulur. En fazla unutma da ilk 24 saatte gerçekleşir. Bu pasif bir bozulmadır. Beyinde oluşan hafıza izleri zamanla soluklaşır ve kaybolur. Bunu tersine çevirmek için “tekrar” önemlidir. Ancak çok tekrardan ziyade akıllı tekrar tekniklerine başvurulmalıdır. Bunun için “Aralıklı tekrar tekniği nedir?” başlıklı makaledeki önerileri uygulayınız.
Neden # 6. Öğrenilen Materyalin Doğası
Neden Unutuyoruz – Unutma miktarı öğrenilen materyalin doğasına göre de değişmektedir. Soyut ve anlamlı olmayan şeyler, anlamlı olan şeylere göre daha hızlı unutulmaktadır. Bundan dolayı öğrenilen bilgilerin görselleştirilmesi, kodlanması ve anlamlı hale getirilmesi için bir sonraki maddede önerilen bazı verimli teknikler kullanılabilir.
Neden # 7. Kullanılan Öğrenme Teknikleri
Neden Unutuyoruz – Öğrendiğimiz materyalin doğası dışında, öğrenmede kullanılan sistematik ve verimli yöntemler de unutkanlık oranımızı etkiler. Bu amaçla “Hafıza Teknikleri“, “Anlayarak Hızlı Okuma Teknikleri” ve “Beyin Haritaları Tekniği” gibi yöntemler kullanılabilir. Bu amaç doğrultusunda ayrıca Mega Hafıza‘nın “Beyin Temelli Eğitimler” sayfasını da inceleyebilirsiniz.
Neden # 8. Stress ve Heyecan
Neden Unutuyoruz – Duygu, öğrenme ve unutmada önemli bir rol oynar. Duyguların aniden yükselmesi, heyecan ve stress öğrenmeyi de öğrenilenleri hatırlamayı da engeller. Yüksek duygusal durum sırasında kan şekeri seviyesi bozulur. Dengeyi sağlamak için iç bezler, hafıza hücrelerini rahatsız eden kortizol üretir.
Bu nedenle düşünme, muhakeme ve algılama vb. konularda tanımlamaya yol açan zihinsel engelle karşılaşırız. Örneğin, sınav korkusu olan öğrenciler hiçbir şeyi hatırlayamazlar. Öğrenme sırasında, öncesinde veya sonrasında meydana gelen duygusal şoklar da akılda tutma üzerinde bir etkiye sahiptir.
Bu tip duygusal iniş çıkışlar ve stres yaşıyorsanız, “DHA Zengin Beslenme“, “Stres, Magnezyum ve Unutma” ve “B Vitaminleri” konusundaki makalelere de bakınız.
Tavsiye Edilen Makaleler:
10 Kat Daha Hızlı Öğrenmek İçin Okuma Hızı Nasıl Geliştirilir
Hafıza Gücü Nasıl Artırılır – Anımsatıcılar, Duyular ve Duygular
Hızlı Okuma Gerekli mi – Bilgiyi Hızlı ve Kalıcı Bir Şekilde Nasıl Toplarız?
