Magna Carta Nedir – Latince adı “Magna Carta Libertatum” olan “Magna Carta” veya diğer ifadeyle “Büyük Şart (Great Condition)” Avrupa’da nihayetinde “Anayasa” oluşumuna kadar giden “insan hakları“nın ilk belgesi ve adımı olarak kabul edilmektedir.
63 maddeden oluşan Magna Carta, Latince yazılmıştır. İlan edildiğinde çeşitli kopyaları çıkartılarak dağıtılmıştır. Günümüze ulaşan dört nüshası Londra’da bulunan British Library’de bulunmaktadır.
Magna Carta Nedir?
1215‘te, İngiltere Kralı John’un İngiltere’nin yönetildiği bir dizi eski yasa ve geleneği ihlal ettikten sonra, tebaası altındaki insanlar ve derebeyler ayaklanmışlar ve bu durum onu “insan hakları” olarak kabul edilen maddeleri içeren “Magna Carta” belgesini imzalamaya zorlamıştır.
İmzalanan bu belge ile Kralın bazı yetkileri kısıtlanmış, kralın kanunlara uygun davranması ve hukukun kralın kişisel isteklerine göre uygulanamayacağı hükme bağlanmıştır.
“Magna Carta” kuralları kilisenin devlet müdahalesinden kurtulma hakkı, tüm özgür vatandaşların mülk edinme ve miras alma hakları ve aşırı vergilerden korunma hakları gibi maddeleri kapsamıştır. Kurallar mülkiyet sahibi dulların yeniden evlenmemeyi seçme hakkını ve yasa önünde gerekli süreç ve eşitlik ilkelerini de düzenlemiştir. “Magna Carta” ayrıca rüşvet ve resmi suiistimali yasaklayan hükümleri de içermiştir. Bu anlamda demokrasi ile yönetilen çoğu batı ülkesinin bugünkü anayasalarının ilk temel taşları olarak kabul edilmektedir.
Modern demokrasinin gelişimindeki en önemli yasal belgelerden biri olarak görülen Magna Carta, özgürlük kurma mücadelesi tarihinde önemli bir dönüm noktasıdır.
Magna Carta’nın 39. maddesi, belgenin en önemli maddelerinden birisidir. Bu madde çağdaş hukuk sisteminin temel taşlarından biri olarak kabul edilmektedir:
Magna Carta – Madde 39
“Özgür hiç kimse kendi benzerleri tarafından ülke kanunlarına göre yasal bir şekilde muhakeme edilip hüküm giymeden tutuklanmayacak, hapsedilmeyecek, mal ve mülkünden yoksun bırakılmayacak, kanun dışı ilan edilmeyecek, sürgün edilmeyecek veya hangi şekilde olursa olsun zarara uğratılmayacaktır.”
İmzalanan Magna Carta Belgesinin Hükümleri Uzun Sürdü Mü?
Kral John ilk başta Magna Carta’yı kabul etmesine rağmen, daha sonra uygulanmak istenen şartları sevmedi.
Kral, kilise ile arasındaki gerginliğe rağmen, bu konuyla ilgili olarak Papa’ya yardım isteyen bir mektup gönderdi. Bunun üzerine Papa, Magna Carta’yı “yasadışı, haksız, kraliyet haklarına zararlı ve İngiliz halkı için utanç verici” olarak adlandırdı. Daha sonra belgenin “sonsuza kadar geçersiz olduğunu” ilan etti.
Bunun üzerine Kral John ve baronları arasında büyük bir iç savaş patlak verdi. Savaş Kral John’un 1216’da hastalıktan ölmesinden sonra sona erdi.
Magna Carta’nın ikinci versiyonu Kral III. Henry tarafından 1225’te yayınlandı.
Magna Carta İnsan Haklarında Nasıl Bir Rol Oynadı?
İkinci Dünya Savaşı’ndan hemen sonra 1948’de kaleme alınan “Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi“nde Magna Carta’nın temel ilkeleri çok açık bir şekilde görülmektedir.
Magna Carta’nın temel maddelerinin etkisi birçok batı ülkesindeki anayasal temel haklar ve özgürlükler ile demokrasi üzerinde kendisini göstermiştir.
