Hafıza Testi – Kısa Süreli Hafıza İçin Kendi Testini Kendin Hazırla

Hafıza Testi – İnsan hafızasıyla yaşar, unutmasıyla yaşamını sürdürür. Hatırlamak da unutmak da, her ikisi de önemlidir, ancak hatırladıklarımız ve öğrendiklerimiz, unuttuklarımıza baskın gelmelidir.  Her şeyi hatırlıyor olmak da hiçbir şey hatırlamamak da ciddi bunalım sebebi olabilir.

Kısa Süreli Bellek Nedir?

Hafıza Testi – Bu nedenle kısa süreli bellek, edindiğimiz bilgileri kısa süreliğine misafir ettiğimiz bellektir ki, buna “çalışan bellek” ve bazen “kısa süreli bellek” diyoruz.

Kısa süreli bellek, duyusal organlar vasıtasıyla algılanan çok küçük miktardaki bilginin çok kısa bir süre içinde tutulabildiği belleğe verilen addır. Bu belleğin duyusal girdiyi tutma süresi çok kısadır. Bilgiyi içinizden tekrar ederek bu süreyi biraz daha uzatabilirsiniz. Ancak bunun kısa süre tutulabilen bu bilgi üzerinde organizasyon ve geçici düzenleme gibi bir etkisi yoktur.

Hafıza Testinizi Kendiniz Hazırlayın

Hafıza Testi – Artık “Kendin yap” devrinde yaşıyoruz. Siz de kendi kısa süreli hafıza testi hazırlayabilirsiniz. Evde hem kendiniz için, hem de ailenizdeki diğer yaş düzeylerindeki fertler için oldukça kullanılışlıdır ve birlikte eğlenceli vakit geçirmek için eğlenceli bir ortam yaratır.

Uygulamayı çocuklarınız varsa onlarla birlikte hazırlayın. Bu eğlenceli oyuna dahil olacakların seviyelerini unutmayın.

Bu kendin yap hafıza testinin amacı, kısa ve sınırlı bir sürede kaç kelime ezberleyebildiğinizi görerek kendi belleğinizin hem kapasitesini hem de hafızada tutma süresini ölçebilirsiniz.

Kendi testinizi hazırlamak için size hazır 2 test vereceğim. Amacım bunları inceleyip kendi testiniz için bir örnek olmasıdır.

Şimdi iki tablo üzerinden hem kendinizi test edin, hem de nasıl test hazırlandığını görüp başkalarına da uygulayabileceğiniz testinizi hazırlayın.

Aşağıda vereceğim birinci tablo ile ikinci tablo arasındaki sırrı ilerideki satırlarda söyleyeceğim farka dikkat edin. Kendi hazırlayacağınız hafıza testi tablosunu da buna benzer mantıkla yapmanız gerekecektir.

Nasıl Hatırlayacaksınız? Nasıl Hazırlayacaksınız?

Hafıza Testi – Şimdi 1 dakika boyunca aşağıdaki kelime listesine bakacaksınız. Bu süre içinde mümkün olduğu kadar çok kelimeyi hafızanıza alın. Ardından, bir kâğıda, listeye tekrar bakmadan, hafızanıza aldığınız kelimeleri yazın. Unutmayın kelimeleri hafızaya alma süreniz 1 dakikadır.

Aşağıdaki satırdaki linke tıklayıp listeyi açmadan önce, bir dakikalık zaman tutabilmek için kronometrenizi hazırlayınız!

Şimdi hafızanıza aldığınız kelimeleri bir kağıda yazın. Bunu yazma süreniz ise “2” dakikadır. Kronometrenizi sıfırlayarak iki dakikalık yeni süre için tekrar başlatın.

İki dakikalık süre dolunca yazmayı bırakın.

Şimdi yazdığınız kelimeleri tablodakilerle karşılaştırın.

25 kelimeden kaç tanesini doğru hatırladınız? Kelimeleri ezberlemek için iki dakikanız olmasına rağmen, bir avuç kelimeyi bile hatırlamayı şaşırtıcı derecede zor bulmuş olabilirsiniz.

Şimdi siz de benzer bir tablo çizin ve içine birbiriyle alakasız sözcükleri yerleştirin. Birinci adımı tamamlamış olursunuz.

Aslında bu güzel deney, kısa süreli belleğin bazı “sınırlamalarını” göstermektedir. Ne demek istediğimi okumaya devam edin, anlayacaksınız.

Hafıza Testi – Kısa Süreli Hafızanın Sınırları

Kısa süreli (veya geçici) bellek için tipik depolama kapasitesi 7 artı/eksi 2 öğedir. Yani 5-9 arasındaki sayıda öğedir. Daha açıkçası yukarıdaki tablodan hafızanızda kalan öğe sayısı 5-9 arasında olması lazım. Bu normali; bununla birlikte, aldığınız hafıza eğitimleri, özellikle “gruplama” tekniği gibi uygulamalar yapmışsanız bu sayıları elbette katlayacaksınız.

Hafıza Gücü ve Gruplama Stratejisi

Gruplama, bilgi parçalarını alma ve bunları daha büyük birimler halinde gruplama sürecini ifade eder. Her veri noktasını daha büyük bir bütün halinde gruplayarak, hatırlayabileceğiniz bilgi miktarını artırabilirsiniz. Muhtemelen en yaygın gruplama örneği telefon numaralarında görülür. Örneğin, 4-7-1-1-3-2-4’lük bir telefon numarası dizisi 471-13-24’e şeklinde kolayca hafızaya alınabilir.

Yine listenin farklı sıralarındaki farklı meyveleri birbirleriyle aynı kategoride oldukları için, örneğin “meyveler” gibi bir gruplamayla hafızanızda daha çok sayıda madde tutmanız mümkündür.

Şimdi de hafızanızda tutmanız gereken kelimeleri içeren aşağıda ikinci bir tablo verilmiştir.

Bu tablodaki kelimelere de 1 dakika boyunca bakacaksınız. Bu süre içinde mümkün olduğu kadar çok kelimeyi hafızanıza alın. Ardından, bir kâğıda, listeye tekrar bakmadan, kelimeleri yazın. Unutmayın kelimeleri hafızaya alma süreniz 1 dakikadır.

Listeyi açmadan önce bir dakikalık zaman tutabilmek için kronometrenizi hazırlayınız!

Süreniz doldu. Şimdi “2” dakikalık bir süre içinde tablodan hafızanıza aldıklarınızı bir kağıda yazınız. Yazma süreniz “2” dakikadır. Süre dolunca yazdığınız kelimeleri sayın.

Nasıl; 25 kelimeden kaç tanesi doğru?

Bu ikinci tablodan hafızanızda daha faza kelime kaldığına eminim.

Neden? Çünkü bu öğeler kategoriye göre kolayca gruplanabildiğinden, muhtemelen bu kelimelerden bir önceki tablodaki kelimelere göre çok daha fazlasını hatırlarsınız.

Tablodaki satırlarda yer alan kelimelerin gruplamaya özellikle müsait olduğunu fark etmişsinizdir.

Yukarıda da izah edildiği gibi buna “kümeleme” veya “gruplama” tekniği diyoruz.

“Gruplama” veya diğer adıyla “Kümeleme”, bilginin bellekte tutulmasını ve geri çağrılmasını kolaylaştıran bir hafıza stratejisidir.  

Kendi Kelime Ezberleme Testinizi Hazırlayın

Hafıza Testi – Yukarıdaki test örneklerini eğer anladıysanız, şimdi siz de testler oluşturup değişik sosyal deneyler yapabilirsiniz. Kendi kelime ezberleme deneyiminizi yürütürken uygulayabileceğiniz birkaç farklı yaklaşım vardır.

• Rastgele sözcükleri ilişkili sözcüklerle karşılaştırın. 

İki kelime listesi oluşturun:

Biri tamamen rastgele, diğeri ise ilgili kelime gruplarını içersin ama aynı gruptaki kelimeleri arka arkaya değil, farklı yerlerdeki maddelere yazın.

Bizim yaptığımız gibi, katılımcılardan önce rastgele kelimelerle bir denemeyi tamamlamalarını isteyin. Ardından ilgili kelimelerle başka bir denemeyi tamamlamalarını isteyin.

İki denemenin sonuçlarını karşılaştırın. İnanılmaz bir fark olduğunu göreceksiniz.

Öğretmenseniz bunu öğrencilerinize uygulayarak onların öğrenme biçimlerini de değiştirebilirsiniz.

• Cinsiyetler arası hafıza karşılaştırmaları yapabilirsiniz 

Yine, bir grup katılımcının ezberleme etkinliğini gerçekleştirmesini sağlayın ve ardından erkek ve kadın katılımcıların kaç tane kelimeyi hatırladıklarını karşılaştırın.

• Farklı yaş grupları arasındaki sonuçları karşılaştırın. 

Örneğin, bir grup okul çağındaki çocuk, bir grup üniversite öğrencisi, bir grup orta yaşlı yetişkin ve bir grup yaşlı yetişkin grupları oluşturun. Her katılımcıya aynı testi yapın ve ardından her grubun sonuçlarını karşılaştırın.

Hangi grup en iyi performansı gösterdi?

Hangisi en kötü performansı gösterdi?

Bu sonuçlar hafıza ve yaş hakkında ne söylüyor?

Şimdi okuduğunuz bu yazıdaki fikirlerden hatırladıklarınızı test edin.

• Kısa Süreli veya Geçici Bellekte Ortalama olarak, bir kişi, kaç tane kelime hatırlayabiliyor?
• Cinsiyet ve yaş gibi diğer faktörlerin hafıza üzerinde etkisi var mıdır?
• İnsanlar belirli kelimeleri diğerlerinden daha fazla hatırlama eğiliminde midir?
• Hangi stratejiler ezberlemeyi geliştirebilir?

Siz de bu ipuçlarını da dikkate alarak bir kelime ezberleme testi (tablo) hazırlayabilirsiniz. Bunun için testinizi yukarıda soru halinde verilen ilkelere göre hazırlamalısınız. Testte kullanacağınız kelimelerin türü ve sayısının, yazının içinde geçen gruplamaya/kümelemeye uygun kelimeler olmasına (stratejilere) dikkat etmelisiniz. Testi kimin için hazırlıyorsanız, cinsiyet ve eğitim geçmişi gibi özelliklerini de dikkate almayı unutmayın.

Haydi kolay gelsin!

Tavsiye Edilen Makaleler:

Sayı Dizisi Testi Nedir? (Digit Span Test)