Ekonomi / Finans

Devletlerin Cari Açığı Kapatma Yolları

Cari Açığı Kapatma Yolları – Geçmiş yazılarımda, cari açık nedir konusuna değinmiş ve olabildiğince cari açığın ne olduğunu ve ne olmadığını anlatmaya çalışmıştım.

Hatırlatmak gerekirse, cari açık çok kısa ve tek cümleyle “devletin ve özel sektörün ödemesi yükümlülüğünde olan borçların döviz cinsinden ödenmesi zorunluluğu” olanlardır.

Cari Açığı Kapatma Yolları – Taşıma Su Çözümleri

Cari açığın kök sebeplerini bir şekilde çözemeyen ülkeler bir takım borçlanma metotları ile değirmeni döndürmeye çalışır. Anlayacağınız; cidden cari açığın kök sebeplerini çözememiş ülkeler “taşıma su ile değirmen döndürme“ye çalışırlar.

Çoğu zaman bu sistem taşınan su debisi yetmeyince tıkanır ve kilitlenir. 3-4 yıllık kriz döngüleri de kaçınılmaz olur.

Taşıma su” başlıklarına bakarsak, maddelerden birinin cidden “carry trade” anlamına gelen “sıcak para” ile cari açığın fonlanması anlamına gelir. Bu tip fonlamada:

  • Küresel sıcak para akımlarını çekebilmek için, rakip ülkelere göre daha yüksek faiz önermek yani bir kez daha “carry trade” yoluyla döviz çekilir.
  • Hazine müsteşarlığının itfa (borç ödeme) takvimine göre uluslararası tahvil ihaleleri düzenlemesi; tahvil cinsi tamamen yabancı para cinsinden olmaktadır ve buna da “eurobond” ihalesi denmektedir. Ancak eurobond tanımı sizi “Euro” kurunu düşünmeye götürmemeli, her yabancı para cinsinden tahvil ihalesine “eurobond” denmektedir.

Bankaların uluslararası piyasalardan doğrudan döviz cinsinden aldığı “döviz kredileri” olan “sendikasyon kredileri” ile sermaye bulabilir ve mutlaka bu sermaye pahalı kredi faizi ile gerçekleşir. Bu temin edilen dövizler yatırımlarda kullandırılmak üzere ihtiyacı olan iş insanlarına üstüne bir miktar daha faiz ve kar payı konularak kullandırılır.

Bir diğer cari açık kapama metodu ise, “borsa portföy yatırımları” ile olmaktadır. Yabancı yatırımcı borsamızda fırsat hissettiğinde kendi parasını ülkemize sokarak bozdurur ve TL’ye geçer. Borsadaki hisse senetleri TL bazında işlem gördüğü için, bunları satın alabilmenin yolu TL ile alışveriştir. Bu açıdan bozdurulan dolar ya da Euro kurlarının yerine alınan TL’ler ile borsada hisse senedi alınır.

Cari Açığı Kapatma Yolları – Kalıcı Çözüm

En son ve aslında en doğru cari açık kapama metodu ise hızlanan ekonomik aktiviteyi gören yabancı yatırımcının direkt olarak dövizini getirip burada bozdurarak fabrika ve istihdam yatırımı yapmasıdır. Bu yönteme ”doğrudan yabancı yatırımı” denilir. Bu şekilde giren yabancı sermaye uzun süre ülkemizden çıkmaz. Çünkü bu tip kararlar çok ciddi strateji içeren, kolay alınmayan kararlardır. Sıcak para ile cari açığın kapatılması metodu tam bir zararlı hamle iken, doğrudan yatırım ile sermaye girişi kalıcı bir aksiyon olarak görülmektedir.

Son Söz

Ülkemizin cari açığı yani dolar cinsinden borç yükümlülüklerinin paretosu yapıldığında %70 oranında kök neden enerji ithalatına dayanmaktadır. İşte bu kök nedeni yok edecek çalışmalar yapılırsa, kök neden kendiliğinden ortadan kalkacağından, cari açık kendiliğinden dizginlenecektir. Biz de ülke olarak sıcak para çekerek yüksek faize giden bir ekonomik modele muhtaç olmayacağız.

Başa dön tuşu