Bugün yazımı İstanbul’da katıldığım “isim hafızası nasıl geliştirilir” temalı bir eğitim programından öğrendiklerimi sizlere aktarmaya ayırdım. İsimleri ve yüzleri hatırlama genel bir problemdir. Yapılan bilimsel araştırmalar “İsimleri Hatırlama” probleminin hatırlanması en zor kategoriler içinde en üstte olduğunu gösteriyor. Peki, acaba hangisi daha zor? İsimleri hatırlamak mı, yoksa yüzleri hatırlamak mı? Şüphesiz daha zor olan isimleri hatırlama konusu. Peki, neden yüzleri daha kolay tanırken, isimleri hatırlamakta daha fazla zorlanıyoruz? Bunun birinci nedeni insanlar gördüklerini, duyduklarına oranla daha kolay hatırlıyorlar. Yüzleri görürken, isimleri ise sadece duyuyoruz.
Bu arada çoğumuz yüzleri ve isimleri hatırlamak için beynimizin aynı şekilde çalıştığını düşünüyoruz; ancak ülkemizde “İsimler ve Yüzler için Hafıza Gücü ” eğitim veren Memoriad Dünya Beyin Sporları Türkiye Başkanı Melik Duyar bu iki sürecin birbirinden tamamen farklı çalıştığını söylüyor.
Melik Duyar’dan “isim hafızası nasıl geliştirilir” Örneği
Herkes hatırlayamadığı bir kişiye “Senin yüzünü hatırladım, ama ismini çıkaramadım!” derken, hemen hemen hiç kimse “Senin ismini hatırladım, ama yüzünü çıkaramadım!” dememektedir. Hemen hemen hepimiz “Yüzleri çok iyi hatırlıyorum, ama isimler konusunda çok kötüyüm” cümlesini sıkça duymuşuzdur. Peki, yaygın kullanılan bu ifade ne kadar doğru acaba? Bu sorunun cevabı için hafızanın çalışma prensiplerine ve özellikle yüzler ile isimlerle ilgili olarak hafızanın nasıl çalıştığına bir göz atalım.
İnsanların yüz tanıma konusunda daha iyi olduğu doğrudur. Birçoğumuz bu işi otomatik olarak yaparız. Çünkü beyinde bu görevi yapan çok sayıda farklı mekanizmalar vardır. Dünya Hafıza Şampiyonlarından olan Melik Duyar’ın eğitimlerinde bildirdiğine göre beynimizde yüz tanıma görevini yerine getiren çok özel bir bölüm var. Bu bölümde beynimizi ve hafızamızı kullanma tarzımıza göre çeşitli yüz tanıma şablonları oluşuyor. İngilizcesi “fusiform face area” olan veya kısaca “FFA” olarak adlandırılan bu bölüm beynimizin temporal lop bölgesinde yer alıyor. Bu bölgede herhangi bir hasar meydana geldiğinde, bu hasar görmenizi etkilemeyebiliyor, ama insanları yüzlerinden tanıma yeteneğimizin yok olmasına sebep olabiliyor. Tüm insanları sanki aynı yüze sahiplermiş veya benzer maskeler takmış gibi algılamaya başlıyoruz. Bu tip hasara maruz kalan insanlar diğer insanları seslerinden ve kıyafetlerinden tanımaya veya hafızalarında tutmaya çalışıyorlar. Beynin bu bölgesindeki problemin genetik olması da söz konusu. “Prospagnozi” adı verilen bu rahatsızlığa “yüz körlüğü” adı veriliyor. Bu rahatsızlığa sahip olan insanlar yüzler arasındaki farklılıkları algılayamıyorlar.
Melik Duyar’a göre, isimlerin hafızaya yerleştirilmesi ve hatırlanma süreci biraz daha farklı ve karmaşık. Ayrıca beyinde yüz hatırlama bölgesine benzer özel bir isim hatırlama gölgesi de yok. Beyinde sadece kelimeleri hatırlama görevini yapan bölgeler var. İsimler de bir çeşit özel kelimeler olduğu için (kısmen cins isimlere göre farklılık gösterseler de) benzer prosese tabi tutuluyorlar. Kelimeleri hatırlama bölgelerinde meydana gelen bir hasar sonucunda isimleri de kelimeleri de hatırlamakta zorluk çekilmektedir. Örneğin böyle bir kişi vişneyi tanırken, onun tadını bilir ve hatta vişneli bir dondurma veya pasta tarifi bile yapabilirken, onun adını hatırlayamamaktadır.
Yüzleri Hatırlamak ve İsimleri Hatırlamak Beyinde Birbirinden Farklı İşlemler
Yüzleri tanımak ve isimleri hatırlamak için kullanılan hafıza işlemleri birbirinden tamamen farklıdır. Yani bu iki işlemde iki farklı hafıza prosesi devreye girmektedir. Bu prosesler sırayla “tanımak” ve “hatırlamak”dır.
Örneğin bir toplantıda konukların yüzlerine bakarken gözünüze takılan birisi için “Bu kişiyi tanıyor muyum?” diye kendi kendinize sorduğunuzda, buna “yüz tanıma işlemi” denir. Bu soruya vereceğiniz cevap ya “evet”, ya da “hayır” olacaktır.
Daha sonra tanıdığınız biriyle konuşurken onu bir başkasıyla tanıştırmanız gerektiğinde, bu kez hafızanızın “isim hatırlama” bölümlerini çalıştırmanız gerekecektir. Bu işlem, gördüğünüz bir şeyi hafızanıza yerleştirmek veya hafızanıza yerleştirdiğiniz bir bilgiyi anımsamak değil, daha önce öğrenmiş olduğunuz bir şeyi direkt olarak hatırlama sürecidir. Burada yüz hatırlamadaki gibi sadece “evet/hayır” cevabı işe yaramayacaktır. Çünkü ismin bizzat ne olduğunu hatırlamanız ve söylemeniz gerekecektir.
Yani kısa bir ifadeyle yüzler verisi belirli olan bir bilgidir. Herhangi bir yüzü gördüğünüzde daha önce görüp, görmediğinizi hatırlamak yeterlidir. Halbuki, isimler hafızada depolanır ve onlarla ilgili daha zor bir işlem yapmanız, hafızanızda arayıp bulmanız gerekmektedir.
İsimleri hatırlama konusunda problem çekiyorsanız, özellikle Mega Hafıza’nın düzenlediği ve Melik Duyar’ın verdiği “İsimler ve Yüzler için Hafıza Gücü” eğitimlerine katılmanızı öneriyorum. Bu eğitim Ankara, İstanbul ve İzmir gibi illerde yılda birkaç kez düzenlenmektedir.
Hayali Görsel İmajlar ve Hafıza İlişkileri İşleri Kolaylaştırıyor
Hafızayla ilgili deneyler, kendinizi sadece zorlayarak ismi hatırlamaya çalışmanın işe yaramadığını göstermiştir. Bu arada uygulayabileceğiniz bazı basit yöntemler olduğunu da, yine Melik Duyar’ın eğitimlerinde verdiği bir örneğe atıf yaparak devam etmek istiyorum; İsimleri hatırlamak istiyorsanız, biriyle ilk tanıştığınızda konuşma içinde tanıştığınız insanın ismini sık sık tekrarlamanız faydalı olacaktır. İsmini hatırlamanızın önemli olduğu biri varsa, onlarla ilgili yüzünde, mesleğinde veya fiziksel görünüşünde bir özelliği tespit edip, isimleriyle birlikte bu özelliği hayal gücünüzü de kullanarak zihninizde çarpıcı görsel bir objeyle birleştirmek yararlı olacaktır. Örneğin “AHMET” adındabir kişiyle tanışıp onun bir öğretmen olduğunu öğrendiyseniz, ‘zAHMET‘ kelimesiyle bir ilişki kurarak, onun öğretmen olduğu için tüm gün ayakta ders anlattığı için ‘zAHMETli’ bir iş yaptığını düşünebilirsiniz.
Başarı dileklerimle…
İSİMLER VE YÜZLER HAFIZA EĞİTİMİ
