Bilgilendirici Kurgusal Olmayan Okuma Parçaları Neden Kurgusal Okuma Parçaları Kadar Önemlidir?
"Eğer bir çocuk kurgusal olmayan metinleri okuyabiliyorsa ve okuyorsa, dünya onların istiridyesidir; öğrenmek istedikleri her şeyi öğrenebilirler." - Aidan Severs
Bilgilendirici Kurgusal Olmayan Metinler ve Kurgusal Metinler – Bu makalenin alt başlığı tes.com yazarı Aidan Savers’ın “İlkokulların Kurgusal Olmayan Metinleri Benimsemesi İçin Altı Neden (Six reasons why every primary school needs to embrace non-fiction)” başlıklı yazısından alıntıdır. Söylediklerinin altına hiç tereddüt etmeden imzamı koyarım.
“Eğer bir çocuk kurgusal olmayan metinleri okuyabiliyorsa ve okuyorsa, dünya onların istiridyesidir; öğrenmek istedikleri her şeyi öğrenebilirler.” – Aidan Severs
Bu söylemi desteklememin nedeni birkaç kişisel tecrübeme dayanıyor. İlkokul birinci sınıfta okumayı ilk öğrendiğimde öğretmenimiz Melahat Dinçer yakama kırmızı kurdele taktığında çok mutlu olmuştum. Sonra öğretmenimiz kurdele takılanları okulun küçük kütüphanesine götürüp bize, “Artık buradan okumak istediğiniz kitapları ödünç alıp okuyabilirsiniz!” demişti. Hemen renkli sayfaları olan bir hikayekitabı (kurgusal) ödünç alıp okumuştum. Kütüphanelerden kitap alıp okuma alışkanlığım böyle başlamıştı. Kurgusal hikaye kitaplarını çok sevmiştim. Özellikle Kemalettin Tuğcu’nun sevgi, merhamet ve acıma duygusu temalarını yansıtan kitaplarından çok etkilenmiştim. Bu kitaplar bende saplantı olmuştu. Elimden bırakmıyordum. Derken ailem müdahale etti. Beni başka kitaplara yönlendirdiler. “Denizler Altında Yirmi Bin Fersah – Jules Verne”, “Gulliver’in Maceraları – Jonathan Swift” gibi kitaplar okyanuslar, dünya, diğer ülkeler ve uzay gibi konularda merakımı uyandırmış ve beni heyecanlandırmıştı. Merak ettiğim konular için evdeki “Hayat Ansiklopedisi” önemli bir kaynağım olmuştu. Atlasları, haritaları incelemeye başladım. Merakımı gideren başka bilgilendirici kitaplar okumaya başladım. Böylece hayatıma kurgusal olmayan bilgilendirici kitaplar da girmişti.
Yaşım ilerledikçe öğretim hayatımda kurgusal olmayan kitaplar daha fazla yer almaya başladı. Şimdi torunlarım var. Onlara kendilerini daha iyi ifade edebilmeleri ve hayal güçlerinin gelişmesi için kurgusal hikaye ve masal kitapları tabi ki alıyorum. Ama bunların yanında dünyayı, teknolojiyi ve çevreyi tanımaları için merak uyandırıcı kurgusal olmayan bilgilendirici kitaplar da alıyorum. “Bunları Biliyor Musunuz?” türü bazı kitapları okuyup, bana heyecanla “Dede şunu biliyor musun?” diye sorduklarında merakla “Hayır, duymadım. Bana da anlatır mısınız?” diyorum.
“Çocuklara kitap oku demenize gerek yok. Siz okuyorsanız, onlar da sizi örnek alıyorlar. Torunlarla birlikteyiz ve herkes kendi kitabını okuyor.” – Melik Duyar
Neyse, konuyu kurgusal tanımına giren kişisel anılarımla biraz uzattım. Kusura bakmayın. Şimdi Aidan Savers’ın “İlkokulların Kurgusal Olmayan Metinleri Benimsemesi İçin Altı Neden” başlıklı yazısına geri dönüp neymiş bu nedenler bir bakalım. Yazdıklarını aşağıda aynen aktarmaya çalıştım.
İlkokulların Kurgusal Olmayan Metinleri Benimsemesi İçin Altı Neden
1- Kurgusal olmayanı anlamak bir yaşam becerisidir.
Çocuklar öykü okumaktan çok şey öğrenebilirler. Bunlar gerçekten de genç beyinlere yeni kavramlar sunmanın etkili yollarından biridir. Ama insan yalnızca kurguyla yaşayamaz. Yaşamayı yalnızca öykü kitaplarından öğrenirseniz, hayata bakışınız oldukça çarpık olabilir.
Kurgusal olmayana da ihtiyacımız vardır. Gazeteler, dergiler, ders kitapları, e-postalar, reklamlar, broşürler, kataloglar, tarifeler, yemek kitapları, bunların hepsi kurmaca olmayanın gündelik örnekleridir. Onları okuyabilmek gerekli olduğu kadar önemi birer yaşam becerisidir. Kurgusal olmayan metinler, hayatımızı yaşamak için bilmemiz gerekenleri bulmak için birincil bilgi kaynağıdır.
2- Kurgusal olmayan, diğer tüm öğrenmelerin temelini oluşturur.
Okullarda, -örneğin- bir coğrafya dersinin içeriğini bize sağlaması için kurgusal olmayan metinlere güveniriz. Okuyan ve sonra bilgiyi ileten öğretmen olabilir veya bilgi edinmek için bir metni okuması gereken çocuğun kendisi de olabilir.
Kurgusal olmayan metinleri okuma becerisi olmasaydı çocuklar okulda pek bir şey öğrenemezdi. Ve eğer bir çocuk kurgusal olmayan metinleri okuyabiliyorsa ve okuyorsa, dünya onların istiridyesidir – öğrenmek istedikleri her şeyi öğrenebilirler.
3- Kurgusal olmayan, kurgunun anlaşılmasına da yardımcı olur.
Öğrencilerin sevdiği tüm o harika çocuk kitaplarını düşünün! Onları kurgusal olmayan metinlerle eşleştirin, göreceksiniz çok daha zengin hale gelecektir. Eğer çocuk arka plan bilgisi eksikliğine sahipse, zayıf anlama becerilerinin temel nedeni budur.
Yetkişkin okuyucular, bir metinden yalnızca kelimelerin ne anlama geldiğini bilerek değil, aynı zamanda dünya hakkında bildiklerini metne taşıyarak anlam çıkarırlar. Oysa, çocukların duygusal olarak bağlandıkları bir romanla ilgili kurgusal olmayan bir metinle ilgilenme olasılıklarının daha yüksek olduğunu belirtmekte fayda vardır.
4- Kurgusal olmayan kitap okumak akademik başarı ile bağlantılıdır.
Araştırmalar, yukarıda bahsedilen arka plan bilgisinin geliştirilmesinin (bu sadece romanları anlamak için değil, hayatın kendisini anlamak için gerekli olan bilgidir.) öğrencilerin akademik olarak başarılı olmalarını sağladığını göstermektedir.
Son birkaç on yılda, birkaç araştırma, (kurgusal olmayan metinlerden elde edilebilen) arka plan bilgisine sahip olma ile kolej ve üniversite düzeyinde ve ötesinde başarı dahil olmak üzere başarı arasında güçlü bir ilişki olduğunun altını çizmiştir.
5- Mükemmel kurgu olmayan kitaplar var.
Bu belki de daha az sağlam bir sebeptir: Sırf uygun diye kimse uçurumdan atlamanızı önermez. Ancak, tercihen bir çocukla birlikte yerel kitapçınızın çocuklara yönelik kurgu olmayan bölümünde bir yürüyüşe çıkın. Muhtemelen ikinizin de sunulanlara karşı göz bebekleriniz büyüyecektir.
Büyük kaşiflerin yolculukları, çöl bölgelerinin harikaları ve insan bedenlerinin inceliklerini anlatan güzel resimli ciltler, içlerindeki bilgiyi hazine edecek çocuklar tarafından yutulmayı bekliyor. Bu tür kitapların ilkokulların sınıflarında okunmadan kalması ciddi bir kayıp olur.
6- Bazı çocuklar kurgu olmayanı daha çok sever.
Yürümeyi, konuşan ansiklopedileri seven çocukları hepimiz biliriz -kurgusal olmayanları yutarlar ve tüm küçük gerçekleri saklarlar, genellikle onları dinleyecek herkese gururla okurlar. Genellikle çok az roman okuyanlar, ancak Guinness Rekorlar Kitabına merakla bakan kişilerdir.
Çocukların sevdikleri kitapları bulmalarına yardım etme konusunda ciddiysek, onlara sunduğumuz metin türlerini dengelemeliyiz. Muhtemelen çok çeşitli kurgusal olmayan metin türleri olduğu göz önüne alındığında, bunun müfredata yansıtıldığından emin olmamız gerekiyor.
