Hafıza – Kitapçıdan büyük bir heyecanla aldığı kalın romanın ilk 50 sayfasını bir solukta bitiren Elif, birkaç gün sonra kitabı eline tekrar aldığında şaşkınlıkla sayfaları karıştırmaya başladı. Karakterlerin isimleri silikleşmiş, olay örgüsünün ayrıntıları bulanıklaşmış, hatta bazı bölümler tamamen aklından uçup gitmişti. “O kadar dikkatli okudum, nasıl bu kadar çabuk unuttum?” diye düşündü.
Elif’in yaşadığı bu durum aslında hepimizin zaman zaman karşılaştığı ortak bir problem: Okuduğumuzu hatırlayamamak. Peki, neden okuduklarımız aklımızda kalmıyor ve bunu tersine çevirmek için neler yapabiliriz? Öğrendiğimizi sandığımızda, bu bilgiyi depolamadıkça onu kazandığımızı iddia edemeyiz. Tam burada, bu amaca ulaşmak için hafıza önemli bir araçtır. Nobel Ödülü’nü kazanan nörolog Eric Kandel, “Bellek zihinsel yaşamımızı bir arada tutan bir yapıştırıcıdır” diyor.
Okuma, öğrenme sürecinin ayrılmaz bir parçası olduğu sürece, hafızamızı güçlendirmek ve okuma performansımızı geliştirmek için çok sayıda hafıza tekniği vardır. Bu yazıda size beş teknikten ve 17 ipucundan söz edeceğim.
5 Hafıza Tekniği
Okuma yaparken bilgiyi anlıyorsak, onu hafızamıza alacağız ve hatırlayacağız. Çoğu insan aynı içeriği tekrar tekrar okursa onu ezberleyeceğini düşünür. Bununla birlikte, böyle mekanik tekrarların çok az faydası vardır. Doğru olan şudur: Bilgiyi hafızaya almak ve hatırlamak için yazıdaki konuya ilişkin bağlantıları öğrenmeli, okuduklarımızı anlamalı ve onları yeniden ifade edecek şekilde hatırlamalıyız.
1- Hatırlama Tekniği
Hatırlamanın en etkili yollarından biri öğrendiklerinizi kendinize ait hale getirmektir. Öncelikle, elinizdeki bilgi edinme kaynağını bir kenara koyun ve öğrendiklerinizi kendi kelimelerinizle yeniden ifade etmeye çalışın. Bu, okuduğunuzu anlama yeteneğinizi geliştirecek ve metnin anlaşılmasını zenginleştirecektir. Anlama ve hafızanızı artırmanın bir başka yolu aktif okuma yapmaktır. Okuma boyunca not tutun. Kendinize sorular sorun; Neden oluyor? Neden bu kadar önemli? Bunu nasıl açıklayabilirim? Bu davranış ne anlama geliyor? gibi. Diğer etkili hatırlama yöntemleri şunlardır: Metni yüksek sesle okumak, metni yazmak, metnin özetini kendi sözcüklerinizle oluşturmak veya özet metninizi birisinin size okumasını istemek.
2- İlk Harfler Metin Yöntemi
Hafızanızla sadece metni değil, aynı zamanda o metindeki ifadeleri kelime kelime hatırlamak istiyorsanız “ilk harf metin yöntemi” olarak adlandırılan bir bellek tekniğini uygulayın. Yapmanız gereken, ezberlemek istediğiniz metindeki her kelimenin ilk harfini bir kağıda yazmak, sonra orijinal içeriği bir kenara koyup, ilk harflerden oluşan metni okumaya ve metindeki ilk harfler üzerinden kelimeleri hatırlamaya çalışmaktır. Takıldığınız zaman metnin orijinaline göz atın. Bilinçli bir uygulamayla metni kolay ve doğru bir şekilde hatırlarsınız. Bu tekniğin çok önemli olmasının nedeni, önce kısa süreli belleğimizde bilgileri depolamamıza, gerektiğinde uygulamamıza ve uzun süreli belleğimize taşımamıza yardımcı olmasıdır.
3- Çivileme Sistemi
Bu yöntem, önceki bilgilere dayanarak yeni şeyleri hafızaya almaya yardımcı olur. Bir “çivi”, yeni bilgileri astığınız zihinsel bir kancadır. Gerekli olan şeyleri hatırlamak için bu çiviye geri dönebilirsiniz. Birini birbirlerine bağlamak için sayıları veya alfabeyi kullanın. Örneğin, 1-10 arası rakamları veya A – J harflerini (1- masa, 2- kapı, 3- sokak vb.) Hatırlamanız gereken şeyleri ilişkilendirin. Kafiyeli tutmak, ezberlemeyi daha da kolaylaştıracaktır.
İyi haber şu ki, beynimiz aynı “çivi” üzerinde birkaç farklı unsuru “asabiliyor”. Bu yöntem sadece sözcüklerin değil, kavramların, tanımların, özel terimlerin vb. Bir listesini öğrenmede yaygın olarak uygulanabilir.
4- Bağlama Sistemi
Bağlantı sisteminin arkasındaki fikir basittir: Birlikte hatırlanacak şeyleri birbirine bağlamaktır. Bu yöntem, nesnelerin listelerini hatırlamakla ilgilidir ve aynı zamanda kelime dağarcığınızı zenginleştirmek için özellikle yararlıdır. Bir hikâyeyi veya diyaloğu görselleştirmek istediğinizde, bunun için belirlenmiş olan sözcüklerin bir listesini alın. Özellikle ilgisi olmayan öğelerin listesinden en düşünülemeyen senaryoları hayal etmeye cesaret edin. Örneğin, nesneleri yürütme ve koşturmada, konuşarak ve güldürerek canlandırın. Hikâyenizde listedeki tüm kelimeleri kullanın, böylece anlamlarını hatırlamak da çok kolay olacaktır.
5- Duygusal Hafıza Teknikleri Teorisi
Duygu hafızası teorisi, pozitif bir düşünme içinde olduğumuz zaman, olumlu şeyleri hafızamıza almaya veya almamaya yarar. Dahası, belli bir durumda nasıl hissettiğimizi hatırlamak, şeyleri çabucak ezberlememize yardımcı olabilir. Bu yüzden bir kitap ya da ders okurken sahip olduğunuz duyguları yeniden oluşturmaya çalışın ve okuduğunuz içeriği ezberleme olasılığınız daha yüksektir.
Hafızayı Geliştirmek İçin 17 İpucu
Sağlıklı Yaşam Sürün!
1- Besleyici ve sağlıklı besinler alın. Taze sebzelerin ve meyvelerin yemeklerinizin bir parçası olduğunu hatırlayın.
2- Streslerden kurtulun veya azaltın.
3- Yeterince uyuyun. Uyku yetersizliği fiziksel zayıflık ve sonuç olarak, zayıf zihinsel aktivitelerde sonuçlanacaktır.
4- Yeterince dinlenin. Dinlenmezseniz, hafızanızı etkili bir şekilde tüketirsiniz.
5- Çalışmalarınıza kısa molalar verin. Zihinsel çalışma yaparken, hafızamız için öğrendiklerimizi işlemek için molalara ihtiyacımız var.
Organize Olun!
1- Çalıştığınız ortamı düzenleyin. Açıkçası, kitaplarınız ve notlarınız dağınıksa, unutmak daha kolaydır.
2- Sanal ortamınızı düzenleyin. Bilgisayarlarınızda dağınık masaüstlerine ve örgütlenmemiş klasörlere sahip olanların büyük olasılıkla eksik olmaları muhtemeldir.
3- Dikkat dağıtıcılardan kurtulun. Telefon görüşmeleri, sosyal siteler, mesajlar konsantrasyonunuzu dağıtmak için potansiyel nedenlerdir. Daha etkili bir şekilde ezberlemek için maksimum odak elde edin.
4- En önemli bilgileri sıralayın. Her zaman ezberlemek ve organize bir şekilde tutmak için gereken en alakalı verileri bulmaya çalışın.
Sosyalleşin!
1- İlişkilendirin! Öğrenme sosyal olduğunda, genellikle daha ödüllendirici olur. Fikirleri paylaşabilir, çeşitli deneyimlerden öğrenebilir, farklı açılardan konuya yaklaşabilirsiniz. İster çevrimiçi ister kapalı olsun, araştırdığınız veya keşfettiğiniz konuyla ilgili bir tartışma yayınlayabilirsiniz. Tüm bunlar farklı nesneleri ve fikirleri birbirine bağlamaya, güçlü çağrışımlar oluşturarak algınızı güçlendirmeye ve sonuç olarak belleğinizi güçlendirmeye yardımcı olacaktır.
2- Öğretin! Şaşırtıcı bir şekilde, bir şeyi anlamadığımızı hissettiğimizde veya hatırlamakta zorlandığımız zaman, öğretmek bu zayıf noktamızı güçlendirebilir. Temel fikir, bir şeyi bir şeyle açıkladığınızda, önce kendiniz için daha anlaşılır hale getirmiş olursunuz. İnsan öğretirken daha çok öğrenir.
3- Zeki insanlarla sosyalleşin. Akıllı ve ilham verici olduğunu düşündüğünüz kişileri bulun ve düzenli olarak onlarla iletişim kurmaya çalışın. Geniş bakış açısı ve güçlü zihinsel yeteneği olan insanlar, muhtemelen başka türlü erişemeyeceğiniz yeni fikir ve deneyimlere kapı açacaklardır. Bilgimizi yaşam deneyimlerine ve etkileşimde bulunduğumuz insanlara bağlarsak daha kolay hatırlarız.
Faydalı Alışkanlıklarınızı Geliştirin!
1- Egzersiz yapın ya da müzik dinleyin. Müzik –mesela- aklınızda sakinleştirici bir etkiye sahip olabilir ve hafızanızı artırabilir. Bir enstrüman çalın veya sadece olumlu duyguları provoke eden müziği açın.
2- Tek bir iş üzerinde yoğunlaşın. Çoklu işler, dikkat dağınıklığına ve verimsizliğe yol açabilir. Bu nedenle dikkatinizi bir kerede tek bir şeye odakladığınızdan emin olun.
3- Okurken, görselleştirin. Bir metni okurken zihinsel görüntüler oluşturmak için görselleştirme tekniklerini kullanın. Kelimelerinizi, belleklerinizi büyük ölçüde geliştirecek olan belirli görüntülere bağlamada yardımcı olacaktır.
4- Eski ve yeni bilgileri dengeleyin. Daha önce öğrenilen içerik hakkında yeni bilgiler oluşturun. Tamamen yeni bir şey öğrenirseniz, yeni konuyu okumaya ve keşfetmeye zaman ayırın. Bu ön-öğrenme görevini tamamladıktan sonra şeyleri öğrenmek ve ezberlemek için aşağı inin.
5- Acı çekerken veya alkolün etkisi altındayken bir şey öğrenmekten kaçının.
Sizi burada biraz nostalji yolculuğuna çıkaralım ve Dünya Hafıza Şampiyonu Melik Duyar’ın on yıllar önce TV programlarındaki hafıza tekniklerini nasıl uyguladığına ilişkin gösterisini izleyelim:
https://www.youtube.com/watch?v=CbtiK2F2awo
Özetle Hafıza Teknikleri…
Hafıza, bilginin öğrenilmesi ve depolanması için yaşam boyu hayati bir role sahiptir. Çalışmalarımızda veya faaliyetlerimizde başarılı olduğumuzda, stresin üstesinden gelmek ve gerilemeyle mücadele etmek için kendimize daha çok güvenir ve daha güçlü hissederiz. Yukarıdaki tüm hafıza tekniklerini aklınızdan çıkarmayın ve size en çok hizmet edeceğini düşündüğünüz olan teknikleri alın. Etkili hafıza kullanımının avantajlarından yararlanın!
