Çocuk ve iletişim – Bir kişi size, elleri cebinde ve yüzünüze bakmaksızın, bir soru sorsa neler hissedersiniz? “Bana mı sordun?” diye teyit etme ihtiyacı bile duyarsınız. Ciddi olup olmadığını beden dilinden anlamaya çalışırsınız. Bir de belki en önemlisi, size soru soranların sosyal davranış kuralları konusunda oldukça zayıf, halk dilindeki deyimle söylersek “görgüsüz” olduklarına bile kanaat getirebilirsiniz.
Çocuk ve iletişim konusunda öğretilmesi kaçınılmaz olan insanlar arasındaki görgü ve nezaket kuralları önemli yer tutar. Bu tür kurallar genellikle büyüdüğümüz ailede ve yaşadığımız sosyal çevrede öğrenilir. Okullarda öğretilmesi de zordur. Bu tür becerilere İngilizce “Soft Skills” denmektedir. Siz de çocuklarınızın gelecekte nazik, kibar, görgülü, zarif ve ince bir kişilik olmasını istiyorsanız sosyal becerileri aile içinde öğretin.
Matematik, dil öğrenme, fen ve sosyal derslerde edinilen beceriler ölçülebilir. Oysa görgü becerileri iletişimin başat kurallarıdır. Bu durum başkalarıyla olan ilişkilerde ve kendi kendini disipline etmede öne çıkar. Ticaret gibi, ticari kuralları yaşayarak öğrendiğimiz gibi, söz konusu soft skills dediğimiz sosyal becerileri aile içinde ebeveynlerimizden görerek ve bazen de akranlarımızdan öğreniriz.
Nedir “Soft Skills”? Bir Bakalım:
Çocuk ve iletişim becerilerinde en kritik beceriler “Soft Skills”; ölçülmesi zor olan becerilerdir. Bunlar birer yetenektir. Başka bir deyişle, “hard skills” diye adlandırdığımız yetenekler (Programlama dilleri bilmek (Python, Java, vb., Elektrik devrelerini tasarlamak, Excel’de veri analizi yapabilmek, Yabancı dil bilmek, Forklift kullanabilmek, Muhasebe veya finansal analiz bilgisi gibi) bir testle kolayca ölçülebiliyorken, “soft skills” sınav gibi araçlarla ölçülemez. Ama gözlenebilir, doğrudan ölçülebilir ve yargı oluşturabilir.
Soft skills, daha çok kişilik özellikleri, iletişim tarzı ve başkalarıyla etkileşim becerilerini kapsar. Genellikle ölçülmesi zordur, ama takım çalışması ve liderlik gibi konularda kritik öneme sahiptir. Örnekler:
-
İletişim becerisi
-
Zaman yönetimi
-
Ekip çalışması
-
Problem çözme
-
Eleştiriye açıklık
-
Empati kurabilme
-
Liderlik ve motivasyon yeteneği
Okulda Öğretilemeyen Beceriler
Kendine güvenen ve girişimci ruhu olan bir çocuk bunu tarih dersinde, herhangi bir tarihi büyük bir kişiliğin nasıl zaferler elde ettiğinden öğrenmemiştir. Muhtemelen, ya bir aile üyesini ya da beğendiği bir akıl hocasını taklit ederek cesaret ve girişimciliği öğrenmiştir. Fakat tarih dersinde de idol tiplerden esinlenebilir.
“Soft Skills” adı verilen becerilere bir bakalım:
Sosyal Beceriler
Çocuk ve iletişimde sosyal beceriler önemlidir. Selamlaşmanın öğrenilmesi gibi, yakın aile üyelerinden, akranlardan ve yetişkinlerden farklı ortamlarda farklı etkileşimlerle kazanılan becerilerdir. Bu tür öğrenme, sosyal öğrenme ya da örtük öğrenme yoluyla elde edilen kazanımlardır.
Görgü Kuralları
Çocuk ve iletişimde “Lütfen, teşekkür ederim, rica ederim, evet efendim, hayır bayım…” gibi kibar tavırlar, genellikle okul müfredatında ele alınmayan görgü becerileridir. Mesela, arkanızdan gelen bir kişiye, geçtiğiniz kapıyı o yetişip tutuncaya kadar beklediniz mi? Peki bunu nasıl öğrendiniz?
Çocuk ve İletişim Becerileri
Biriyle nasıl konuşulur? Kendi fikrinizi açık ve özlü bir şekilde, ağızda gevelemeden, mırıldanmadan, elinizle ağzınızı kapatmadan, ellerinizi cebinize sokmadan, gözlerinizi muhatabınızdan kaçırmadan ve duruşunuzu bozmadan nasıl gerçekleştiriyorsunuz? Bu iletişim becerilerini okulda mı öğrettiler? Yoksa ailede mi?
Dinleme Becerileri
Dinlemek, iletmek kadar önemli olmasına rağmen, elektronik cihazlara bağımlı yaşadığımız için bu beceri birçok kişi için geride kalmıştır.
Yüz yüze Muhatap Olma Becerisi
Çocuk ve iletişimde arkadaş edinmek ve ittifaklar yapmak önemli becerilerdir. Bu yüz yüze gerçekleşebilir. Yine, teknoloji bağımlılığımız nedeniyle yüz yüze iletişimden daha çok mesajlaşmaya güveniyoruz. Sosyal medya organlarında çok sayıda grup üyeliği yapıyoruz. Böylece daha çok uyum sağladığımızı sanıyoruz.
Empati Kurma Becerisi
Başka bir kişinin bakış açısından, onun duygu ve düşünceleri açısından bakmak empatidir. Bir sorunla karşılaştığınızda, sonucun başkalarını nasıl etkileyebileceğiyle ilgili endişe duymadan, bu durumdan çıkma ihtimaliniz azalır.
Problem Çözme Becerisi
Elbette Matematikte 2’in ne olduğunu öğrenirsiniz; fakat okul çocuklarının genellikle hazırlanmadığı çok fazla gerçek hayat senaryosu vardır. Güçleri tükendiğinde ne yapılacağı ya da zor bir görevde diğer çalışanlardan nasıl yardım toplanacağı gibi konularda hüsrana uğrama ihtimalleri vardır. İşverenler genellikle bağımsız problem çözücüleri ararlar. O zaman problem çözme becerisi gibi üst düzey bir beceriye sahip olmak çok önemlidir.
Öz Kontrol Becerisi
Çocuk ve iletişimde öfke patlamaları, insanlara müdahale etmek gibi duyguları paylaşma, kontrol etme etrafında odaklanma, kendi kendini kontrol etme gibi beceriler erken yaşta öğretilmesi gereken hayati becerilerdir.
Benlik Saygısı / Kendine Güven Becerisi
Kimse karizmatik ve yüksek benlik saygısı ile doğmamıştır. Bu beceri, kendinizle mutlu olmayı ve “yeterli olduğunuzu” öğrenmeyle kazanılabilen beceridir.
“Soft Skills” Denilen Becerileri Çocuklarınıza nasıl Öğretirsiniz?
Çocuk ve iletişim – Çocuklarınıza alfabeyi, adres ve telefon numaralarını nasıl hatırlayacaklarını, bisiklete nasıl bineceklerini öğrettiğiniz gibi, şimdi de onlara sosyal becerileri öğretmelisiniz! Saçınızı başınızı yolmadan çocuklarınız bu becerileri rahatlıkla öğrenirler. Sadece iyi örnek olmanız gerekir. Bu da zaten sizin için kolaydır! Bunları rutin bir emekle, günlük hayat içinde doğal olarak yaptığınız davranışlarla gösterebilir, öğretebilirsiniz. Hatta hiç kasıt olmaksızın, onlara dayatmaksızın öğrenseler daha da kalıcı ve yerleşik olacağından şüpheniz olmasın. Bir söz dolaşır piyasada: Çocukları eğitmenize gerek yok, onlar zaten size benzeyeceklerdir.
Çocuk ve İletişim – Sosyal Becerileri Öğretmenin İpuÇLARI
Çocuk ve iletişimde şunları yapmayın: Çocuklarınıza “Kambur durma!”, “Lafı geveleme!” gibi şeyler söylüyor musunuz? Çocuklar, bir noktaya gelince “her şeyden” vazgeçme eğilimi gösterirler. Bu yüzden onlara ne yapmamaları gerektiğini söylemek yerine, yapmaları gerekenlere yönlendirin. Mesela, “Uzak dur!””, “Açık konuş!” gibi.
Görgü Kurallarını Öğretin!
İyi davranışları öğrenmek için çocuklarınızı okula göndermek zorunda değilsiniz. Çocuk ve iletişim açısından düşünüyorsanız, hayattaki görgü kurallarına dikkat çekin. Her zaman “lütfen söyle!” ve “teşekkür ederim!” gibi ifadeleri söylemek hoşa gider. Geçerken, kapıyı arkadan gelenler için açık tut ve ‘pardon ve ‘lütfen’ kelimelerini kullan.
İletişim ve Uyumu Öğretin!
Çocuk ve iletişimde çocuklarınızın doğrudan kişiye bakarak iletişim kurmalarını sağlayın. Kulaklık kulaklarındır. Cep telefonu da cepte sıkışmıştır. Bırakın şu elektronik haberleşmeyi de kutsal simalar iletişim içinde olsun. O halde kişiye odaklanmalıdır. Gerçekten uygun şekilde dinlemeli ve yeri gelince cevap verilmelidir. Bu, insanlarla da iyi bir uyum sağlamak için onlara yardımcı olacaktır. Eğer bir yetişkin sohbetinde oturmak gerekiyorsa, onların – eğer cep telefonlarına el konulmuşsa – güzel sohbetler yaptıklarını görecektir.
Başkalarından Ders Almayı Öğretin!
Bütün çocuklar empati öğrenmeli. Gençler çoğu zaman sokak köşesindeki bir dilenciye “iş bul” diye bağırıyorlar. Oysa onların bu durumlarının ardında bir yaşam öyküsü olabileceğini düşünmüyorlar. Okulda kokan bir kız çocuğu kim bilir belki de gecekonduda susuz yaşayan bir aileden geliyordur. Çocuklarınızı diğer insanların hayatlarını keşfetmelerine imkan verin. Bir hayır kurumunun veya vakfın aşevi mutfağında gönüllü çalışın. Mehmetçik Vakfı’na bağış yapın. Bir çocuk evlat edinin ya da muhtaç aileler için yiyecek kolileri gönderin.
Gerçek Yaşama Ait Problem Çözmeyi Öğretin!
Çocuğunuzu gündelik hayat problemlerine dahil etmek, problem çözme becerilerini geliştirmelerine yardımcı olabilir. Birlikte bulaşıkları temizleyin. Pilleri uygun bir şeylere koyun. Bir balık yakalayın. Çamaşır makinesinin nasıl çalıştırılacağını ve yıkama yapacağını öğrenmesine yardımcı olun. Takım oyunları oynayın ve bu oyunlarda çocuklara kritik roller, problem çözme davranışının yer aldığı önemli becerilerle donatılmış kişilerin rollerini verin.
Kendi Kendilerini Kontrol Etmeyi Öğretin!
Çocuk ve iletişimde en önemli becerilerden bir tanesi var ki, kendi kendine kontrol etmek çocuklar için hiç de kolay değildir. Hayır, hayır, çocukların hem sahiplenme duygusunu hem de paylaşma duygusunu, ikisini bir arada yaşatmaları zordur. Oysa nasıl paylaşacaklarını da öğrenmeliler. Onları bu konuda zinde tutun. İlgili konuda oyunlara katın. Bazı çocuklar oyuncaklarıyla oynayan diğer çocukları görmezden gelirler. Yani biraz bencil davranabilirler. Haksız da değiller hani; oyuna katılan çocuklardan birinin oyuncaklardan birini aşırma riski olabilir.
Kendilerini İyi Hissetmeyi Öğretin!
Çocuk ve iletişim – Çocuklar çoğu kez, kendi benlik saygılarını ölçmek için bazı araçları kullanırlar. Bu, Ay’a bir zıpkın atarak onu yakalamaya çalışmak gibi bir şeydir. Her zaman bu hedefe ulaşamazsınız. Bir gün okulda daha popüler bir çocuk olacak veya bir diğer gün sınavda kötü not alacak. Bu gibi günübirlik duygu veya bilgi dalgalanmalarında etkilenmemesi için onları eğitin. Uzun vadede bu gibi şeylerin gerçekten önemi olmayan şeyler olduğunu öğretin. Çocuğunuz kötü bir not alırsa, “olur böyle şeyler” deyin. Onları kendilerini kötü hissedecek baskılardan uzak tutun.
Çocuk ve iletişimde çocuklarda özgüven inşa etmek için outdoor sporların da büyük faydası vardır. Dağcılık, bisiklet, kamp veya nehir kanosu gibi sporlar özgüvenlerini arttırmak için iyi birer macera sporlarıdır. Bunları birlikte yapmaya çalışın.
Sınıf dışı bir hedef belirleyin ve bunu birlikte başarın. Sonra aynı hedefi sınıf içinde, matematik sınavı için de belirleyin. Ama öyle büyük bir anlaşmaymış gibi yapmayın.
Çocuk ve iletişim bakımından çocuklarınıza okulda soft skills adı verilen beceriler öğretilmeyebilir. Ancak siz onlara bu temel becerileri öğreterek ve bunları günlük yaşantınıza dahil ederek, çocuklarınızla gerçekten önemli olan şeyler üzerinde bağlantı kurabilirsiniz.
