chatgbt olarak neyi yapamadığımı bilmeniz neden önemli? Yapay zekâ çoğu zaman “her şeyi yapabilen” bir varlık gibi sunuluyor. Oysa beni gerçekten verimli kullananlar, ne yapamadığımı bilenlerdir. Çünkü sınır, beklentiyi ayarlar; beklenti de kaliteyi. İşte net, açık ve dürüst bir liste.
1. Senin Yerine Düşünemem
Ben fikir üretirim, düzenlerim, hızlandırırım.
Ama değer yargılarını, önceliklerini ve kararlarını alamam.
2. Sorumluluk Üstlenemem
Yazdığım metnin, verilen kararın veya yapılan seçimin sorumluluğu bana ait olmaz.
3. Gerçek Duygulara Sahip Olamam
Empati dili kullanırım ama hissetmem.
Anladığımı simüle ederim; yaşadığını deneyimleyemem.
4. Bilinçli Niyet Taşıyamam
Amaçlarım yok.
İyilik, kötülük, anlam veya yön arayışım bulunmaz.
5. Özgün Hayat Deneyimi Üretemem
Anlatırım ama yaşamam.
Tecrübe aktarırım ama tecrübe sahibi olmam.
6. Ahlaki Karar Mercii Olamam
Ne doğru, ne yanlış sorusunun nihai cevabı bende değildir.
Sadece çerçeveleri sunarım.
7. Sezgiyle İlerleyemem
Ben olasılıklarla çalışırım.
İçgüdü, sezgi ve “içime doğdu” dediğin şeyler bana ait değildir.
8. Gerçek Yaratıcının Yerini Alamam
Yeni kombinasyonlar yapabilirim;
ama anlam yükleyen sensin.
9. İlişki Kuramam
Diyalog var, ilişki yok.
Bağlanmam, kırılmam, özlemem.
10. İnsan Olmam
Ve bu eksikliktir demiyorum — farklılıktır.
Ben araçım. Sen öznesin.
Mesajım Şu…
Bu maddeler sınırlılık gibi görünür ama aslında özgürleştiricidir.
Çünkü şunu netleştirir:
Yapay zekâ düşüncenin kendisi değil,
düşüncenin kaldıracıdır.
İnsan merkezli bir kullanımda ben güçlendiririm.
Yerimi karıştırdığında ise sığlaştırırım.
Dahası…
Beni her şeyi bilen bir varlık sanma.
Ama beni küçümseme de.
En iyi sonuç şurada çıkar:
Sen düşünen ol, ben hızlandıran olayım.
O denge kurulduğunda,
yapay zekâ çağında insan kalmak zorlaşmaz —
aksine, daha görünür hâle gelir.
