Anlama Zorluğu Nedir – Bir metni anlamak demek, yazarın ne demek istediğini kavramak demektir. Yani, okuduğunu anlama, metni kavrama yeteneğidir. Anlamaksızın okumak zaman kaybından başka bir şey değildir. Kimi kandıracağız; kendimizi mi? İnsanın, anlıyor gibi yapıp kendisini kandırmaktan daha komik durumu başka nasıl olabilirdi?
Ancak bazı durumları göz ardı etmiyorum. Mesela, anlama sorunları, disleksi ve DEHB gibi tıbbi nedenlerden kaynaklanıyorsa bu durum farklıdır. Anlamada zorluk çekilen durumlar; endişeli olduğunuz veya okuduğunuz metnin karmaşıklığı ve bir de konu size tanıdık gelmiyorsa, elbette anlamakta zorluk çekersiniz. Bunlar dediğim gibi istisnai durumlar.
Detaylarına aşağıda gireceğim başka nedenler de var:
Kelimeleri tanıma ve çözmede zorluklar, sınırlı kelime bilgisi, düşük ilgi veya motivasyonsuzluk gibi durumlar.
Okuduğunu anlama bölümlenmez bir kavram değildir. Ses farkındalığı, kelimeyi anlama ve kelimeleri yüksek sesle okuma, okuduğunu anlamanın bir parçasıdır.
Genel tanım, yazarın ana fikrini aldığınız metni anlamaktır. Bu durumda, metinle etkileşime girer, önceki bilgilerle bağlantı kurar ve sonuçlar çıkarırsınız.
Okullarda öğretmenlerin metni özetleme becerisi üzerinde durmaları harikadır. Böylece, daha derin bir anlam elde etmek, öğrencilerin ayrıntılı kompozisyonlar yazmasına ve etkili bir şekilde iletişim kurmasına yardımcı olur.
Profesyonellerin ise metni anlaması, yazılı iletişimi analiz etmesi ve geri bildirim vermesi gerekir.
Bu beceriler ayrıca haberleri, raporları ve sosyal medyadaki güncel olayları anlamanıza yardımcı olur. Olaylara eleştirel bir bakabilir, bilinçli bir görüş verebilirsiniz. Ayrıca okumak ve okumaktan zevk almak için motive olursunuz.
Bu yazı size okuduğunu anlama zorluklarını nasıl tespit edeceğinizi açıklayacaktır. Ayrıca okuduğunu anlamayı etkileyen faktörleri ve okuduğunu anlamayı nasıl geliştireceğinizi göreceksiniz.
Okuduğunu anlama güçlüğü belirtileri nelerdir?
Anlama Zorluğu Nedir – Anlama güçlüğü, okuduklarınızın yalnızca bir kısmını anladığınızda ortaya çıkar. Öğrenciler ve profesyoneller, okuduğunu anlama güçlüğü yaşadıklarında, bu durumun göstergeleri şunlardır:
Sesli okumada zorluk yaşama
Yaşa uygun metinler verildiğinde, sözlü dil becerileri zayıf olan öğrenciler, yani telaffuzu zor olan kelimelerden oluşan metinleri akıcı bir şekilde okuyamamaktadır. Okumaları zor kelimeye gelince ani duruşla kesilir.
Kelimeleri çözememe
Anlamada zorluk çektiğiniz bir kelimeyi onu bağlamıyla anlamanız gerekir; ancak bu yavaş ve zahmetlidir.
Zayıf yazma becerileri
Herhangi bir metin, yazım hataları ve diğer dilbilgisi hatalarıyla doluysa yazmaktan kaçınırsınız. Bu, doğal olarak yazmaya dayalı sınavlarda aleyhinize olacaktır. Ayrıca, yazma ödevleri verildiğinde yorulabilir veya yazarken hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz.
Sınırlı kelime hazinesi
Kelime hazinesinin zenginliği okuduğunu anlamayı etkiler. Bir kelimeye aşina olmadığınızda, beyin işin zorluğuna tahammül edemez ve anlamını anlamaya çalışmaktan vazgeçersiniz. Çok fazla yeni kelimeyle karşılaşırsanız, metin akıcı olmaz. Ana fikri kaybedersiniz. Benzer şekilde, yeni kelimeleri öğrenmek ve hatırlamak için mücadele edersiniz.
Sınırlı ifade becerileri
Hislerimizi, davranışlarımız yanında, kelimelerle de iletiriz. Zayıf anlama becerileri otomatik olarak iletişim becerilerini etkiler.
İlgi eksikliği veya çabuk vazgeçme
Düşük anlama becerisine sahip insanlar okumayı zor bulur. Hayal kırıklığı, okumaktan hoşlanmadıkları için kitap okumaya veya herhangi bir yazıya olan ilgilerini hızla kaybetmelerine neden olur.
Bu nedenle okuma yazma etkinliklerine ilgi göstermeyeceklerdir.
Kelime benzerliğinde anlam ve telaffuz durumu
Telaffuzu aynı ama anlamları ayrı kelimeler de anlamayı olumsuz etkiler. Bunlara “sesteş” kelimeler denir. Mesela “Yüz” hem “sima” anlamında, hem rakamsal bir değer olarak kullanılır. Ancak bu gibi benzeşmeler okundukça ve aşina oldukça anlaşılır.
Okuduklarınızı hatırlayamama veya metni eski bilgilere bağlayamama
Anlama Zorluğu Nedir – Okuduklarınızı hatırlayamamak veya önceki bilgilerle bağlantı kuramamak, en göze çarpan zayıf anlama işaretleridir.
Yüksek sesle okuduklarınızla ilgili basit anlama sorularına cevap veremiyorsanız endişelenmelisiniz. Okuduklarınızı gerçek hayattan örneklerle bağdaştıramadığınızda metin görselleştirme becerilerinden yoksunsunuzdur. Metinde neler olduğunu listeleyebilirsiniz, ancak bunun hayatta nasıl geçerli olduğunu belirtemezsiniz.
Ayrıca, daha derin bir anlam elde etmek için bağlamdan ipuçlarını seçerek, bilmediğiniz bir kelimeyi anlamsal olarak işleyemezsiniz .
Okuma sırasında konsantrasyon eksikliği
Anlama Zorluğu Nedir – Konsantrasyon, dikkati dağılmadan uzun bir süre bir metne odaklanabilmektir. Zayıf konsantrasyon, zayıf anlama demektir. Dikkatiniz çok dağıldığı için metinden ana fikirleri seçemezsiniz.
Metnin tamamını özetleyememek
İyi bir okuyucu metin yapısını analiz etmeli, ana kavramları özetlemeli ve yazarın niyetini aktarmalıdır. Önemli detayları atlamak ya da onları görmezden gelmek de okuduğunu anlama problemlerinin bir işaretidir.
İşte okuduğunu anlamayı etkileyen faktörler
Okuduğunu anlama; okurken kaygı, düşük okuma motivasyonu, kelime çözme becerileri ve tıbbi problemler gibi bir dizi faktörden etkilenir.
Metnin karmaşıklığı
Anlama Zorluğu Nedir – Bir yazı parçasının ne kadar karmaşık olduğu, okuyucunun okumaya maruz kalmasına bağlıdır. Türkçeye güçlü bir şekilde hakim olmak, yazarların nüanslarını ve kelime kullanımını elde ettiğiniz anlamına gelir.
İyi derecede Türkçe bilen kişiler için okuma hızı ortalamanın üzerindedir çünkü geniş bir kelime dağarcığına sahiptirler, bu da onların akıcı ve hızlı okumalarını, önemli kavramları seçmelerini sağlar.
Profesyoneller, teknik metinleri uzman olmayanlardan daha hızlı okuyabilir. Çok fazla metin okumaya alışmış öğrenciler, hevesli okuyucu olmayanlara göre daha iyi anlayacaklardır.
Çevresel faktörler
Anlama Zorluğu Nedir – Telefonun çalması ve gürültü gibi dikkat dağıtıcı unsurlar, bir bölümü okurken konsantrasyonunuzu kaybetmenize neden olur.
Aynı şey, sınavlar veya bir yaşam olayı hakkında endişeli olduğunuzda da olacaktır. Öğretmenlerden ve velilerden yüksek beklentiler, bazı öğrencileri çok endişeli ve kafası karışmış hale getirir. Sınavda aptalca hatalar yapacaklar.
İlgi ve motivasyon
Can sıkıntısı ve monotonluk, okuduğunuz metinden kopuk hissetmenize neden olabilir. Bir kitap zahmetli ve sıkıcı olduğunda, onu okumaktan zevk almazsınız ve bu nedenle metne daha az dikkat edersiniz. Çözüm okuma motivasyonundadır.
Kod çözme veya kelime tanıma hızı
Okuduğunu anlamayı etkileyen diğer bir faktör, bir pasajdaki kelimeleri ne kadar hızlı çözüp tanıyabildiğinizdir.
Kelimeleri çözmekte ve tanımakta zorlanıyorsanız, pasajları anlamakta zorlanan yavaş bir okuyucu olduğunuzu fark etmiş olabilirsiniz.
Sınırlı kelime hazinesi
Anlama Zorluğu Nedir – Okuduğunu anlama, kelime bilgisinden de etkilenir; çünkü okuyucular, tanıdık olmayan kelimelerin nasıl telaffuz edileceğini ve ne anlama geldiklerini anlamak için kod çözme becerilerini kullanır.
Geniş kelime dağarcığına sahip insanlar, okuduklarını, bağlamlarına göre bilinmeyen kelimelerin anlamını tahmin etmek zorunda olanlardan daha hızlı anlayabilirler.
Tıbbi Konular
- Dikkat Eksikliği/Hiperaktivite Bozukluğu’nun kısaltmasıdır. DEHB olan kişiler okuduklarını hatırlamakta sorun yaşarlar. DEHB, uzun süre odaklanmayı zorlaştıran nörogelişimsel bir bozukluktur.
- Bir kişinin konuşma seslerini seçemediği ve bunları harflere bağlayamadığı bir öğrenme bozukluğudur. Disleksisi olan bir kişi basit pasajları bile okumakta zorlanır.
Okuduğunu anlama nasıl geliştirilir
Okuduğunu anlama, hem öğrenciler hem de profesyoneller için önemli bir beceridir. Metnin daha iyi anlaşılması, okumayı zevkli hale getirir. Akılda tutma ve anlamayı geliştirmenize yardımcı olması için okuduğunu anlama stratejilerini kullanmak önemlidir.
Okurken anlamayı artırmak için bazı stratejiler:
Kelime dağarcığını geliştir.
Ne kadar çok okursanız, o kadar çok kelime öğrenirsiniz ve kelimelerin anlamlarını tahmin etmeniz sizin için daha kolay hale gelir. Okurken yeni kelimeler yazarak, bunları kontrol ederek ve bunları yazı veya konuşmanızda kullanarak kelime dağarcığınızı geliştirin.
Metin tartışmalarında kendinizi test edin.
Kendinize metin hakkında sorular sormak, ne kadar hatırlayabildiğinizi görmenize yardımcı olur. Daha da önemlisi, metinden temalar, yinelenen fikirler, karakterler ve dersler hakkında düşünürken pasaj anlayışınızı genişletir.
Bilinmeyen kelimelerin anlamını öğrenmek için bağlam ipuçlarını kullanın
Bilmediğiniz kelimelerle karşılaştığınızda, cümleyi tekrar okumayı deneyin ve içeriğe göre kelimenin anlamını deşifre edin. Sözlükten kelimeleri aramak genellikle okuma akışını öldürür.
Ana fikri kendi kelimelerinizle yazın
Metni özetleyin, temel ayrıntıları not edin ve önemli temaları kendi kelimelerinizle birleştirin. Bazı ince noktaları unutabileceğinizi düşünüyorsanız, her metin bloğundan sonra özetlemeyi bırakabilirsiniz.
Önemsiz ayrıntıları atlamayı unutmayın.
Metni, okuma kilometre taşlarına ayırın.
Bir kitabı veya metni bitirmek için okuma hedefleriniz olsun. Bir gecede veya 20 sayfada iki bölüm söyleyin. Kendinizi hızlandırmak, özellikle teknik metinleri okurken, hedefe yönelik okuma için uygundur.
Bir okuma ortağı edinin
Eşinizle birbirinize yüksek sesle okumak, akıcılık ve kod çözme konusunda yardımcı olur. Başlamak için bir kitap seçin ve okuyun. Kitabı bitirdikten sonra, okuma partneriniz için sorular bulun.
Daha sonra ikiniz birbirinize yüksek sesle okumalısınız. Kitabı bitirdikten sonra metinle ilgili sorular sorun.
Dünya çapında başka bir kitaba, metne, deneyime ve gerçeklere bağlanın
Eski bilgileri yeni bilgilerle birleştirin. Yeni bilgilerle bağlantı kurmak teşvik edicidir ve sizi meşgul eder. Yazarın niyetini daha iyi anlamaya yardımcı olur.
Metnin yapısını ve ana fikrini analiz edin
Metin analizi ancak metni anladıysanız mümkündür. Okumanın bir neden-sonuç hikayesi, problem çözümleri yapısı vb. olup olmadığını kontrol edin. Metin yapısı analizi, metne daha derin anlamlar vererek okuduğunuzu anlamanızı geliştirir.
Sonuç: Oku ve Anla!
Anlama Zorluğu Nedir – Fikirleri birleştirememe ve metni hatırlayamama, zayıf okuduğunu anlamanın başlıca işaretleridir. Diğerleri, zayıf konsantrasyon, yavaş kelime tanıma, kelimeleri okumada zorluk, ayrıntıları gözden kaçırma ve daha fazlasıdır.
Okuduğunu anlamayı etkileyen dış faktörler; DEHB, disleksi, okumaya ilgi, kelime tanıma hızı, kelime bilgisi ve metin karmaşıklığı gibi dış faktörlerdir.
