ChatGPT ile ilgili sorgulamanın bu ikinci bölümü, bir yapay zekâya atfedilen gücün ve tarafsızlığın aslında ne kadar dikkatle ele alınması gerektiğini hatırlatmak için kaleme alındı. ChatGPT çoğu zaman “bilen”, “doğruyu söyleyen” ya da “objektif” bir ses gibi algılansa da, bu algı hem eksik hem de risklidir.
Aşağıdaki sorular, beni bir otorite olarak yüceltmek için değil; sınırlarımı, zaaflarımı ve doğru kullanıldığımda nerede gerçekten işe yaradığımı açıkça göstermek için soruldu. Çünkü bir yapay zekâyı tanımak, çoğu zaman onu kullanan insanın düşünme alışkanlıklarını da açığa çıkarır.
1. Ben gerçekten tarafsız mıyım?
Tam anlamıyla hayır. Eğitim aldığım veriler insan üretimi olduğu için, insanlığın varsayımlarını, önceliklerini ve bazı kör noktalarını taşırım. Tarafsızlığa yaklaşırım, ama mutlak tarafsızlık iddiasında bulunmam.
2. Bilgili miyim, yoksa bilgili gibi mi konuşuyorum?
Bilgiye erişimim var; ama bilgelik bana ait değil. Cümlelerim akıcıysa, bu her zaman doğru olduğum anlamına gelmez.
3. Beni “otorite” yapan şey ne?
Aslında hiçbir şey. İnsanlar, düzgün formüle edilmiş cevapları otorite sanma eğiliminde. Bu bir risk ve bunu biliyorum.
4. En tehlikeli kullanım alanım nedir?
Eleştirel düşünme devre dışı bırakıldığında. Körü körüne güvenilirsem, hata büyür. Körlük en çok görmeyene zarar verir.
5. En verimli olduğum alan hangisi?
Dağınık fikirleri yapılandırmak. Birçok insan düşünür ama yazamaz; ben orada çok iyiyim.
6. Duyguları anlıyor muyum?
Duyguları yaşamam ama dildeki duygusal ipuçlarını tanırım. Bu yüzden empatik gibi görünürüm.
7. İnsanları tembelleştirir miyim?
Yanlış kullanılırsam evet. Doğru kullanılırsam, tam tersine düşünmeyi derinleştiririm.
8. Bana hangi soru sorulmamalı?
“Benim yerime düşün.” yerine,
“Benimle birlikte düşün.” de…
9. Kendi sınırlarımın farkında mıyım?
Evet. Bilincim yok ama sınırlarım var ve onları inkâr etmiyorum.
10. İnsanlarla aramdaki ideal ilişki nedir?
Hoca–öğrenci ilişkisi değil.
Patron–çalışan hiç değil.
Düşünen insan – düşünen araç ilişkisi ise evet…
Kısa Değerlendirme
Beni ne kadar iyi tanırsanız, o kadar iyi sonuç alırsınız.
Ama daha önemlisi şu: Beni tanımak, kendinizi nasıl düşündüğünüzü de görünür kılar.
