MotivasyonPsikolojiZihinsel Sağlık

İçsel Motivasyon – Kendi Kendinize Nasıl Motive Olursunuz?

İçsel Motivasyon – Kendi Kendinize Nasıl Motive Olursunuz? – Temel olarak iki tür motivasyon var. Biri iç motivasyon veya diğer adıyla içsel motivasyon, diğeri ise dış motivasyondur. İç motivasyon kişinin dış faktörlerden etkilenmeden kendi kendini motive etmesi iken, dış motivasyon dış faktörlere bağlı olarak motive olmaktır.

Bu arada motivasyon son yarım yüzyılın en gözde kavramlarından biri. “Kavram” diyorum; yoksa motivasyonun yüklendiği anlam, insan türünün yaratılışından bu yana var. Osmanlı Türkçesinde bunun adı “Şevk”tir. Hatta “şevk” bir binek hayvanına benzetilir. Bineğiniz ne kadar şevkli ise, istekliyse, yani motive ise, o denli rahat ve hareketli bir yaşamınız var gibidir. O zaman bindiğiniz araç ne olursa olsun ona iyi bakın, motivasyonu ve şevki yerinde olsun.

Tevfik Fikret oğlu Haluk için yazdığı şiirde, “Sensiz baharın şevki yok!” yani “sen yoksan bahar gelse de (Ki, bahar taze başlangıçlar ve umutlar sunduğu için şevk vericidir) hayatın tadı-tuzu yok“, demişti.

Şevk veya motivasyon; sonuçta Abraham Maslow hocamızın ihtiyaçlar hiyerarşisine göre ihtiyaçlarımızı karşıladıkça şevkimiz artıyor. Öyle ya, karnınız zil çalıyorsa okuma ve anlamayla ilgili bir motivasyonunuz oluşamayacaktır. Çünkü aklınız fikriniz yemekte olacaktır. Anadolu’da boşuna dememişler: “Aç ayı oynamaz!” diye.

iç motivasyon - dış motivasyon - anlayarak okuma

İç Motivasyon veya İçsel Motivasyon Nedir?

Bu konuya biraz daha yakından bakalım; Motivasyon dışsal ödüllerle sağlanabileceği gibi içsel ödüllerle de sağlanmaktadır. Hatta içsel motivasyon dış motivasyonu da çekmektedir. Buna öz motivasyon da diyoruz. Şöyle bir örnek verelim: Yaşı 60’ın üzerinde olanlar bilir; eski kamyonlarda kontak anahtarı yoktu, kamyonunun önünde bir yuva vardı, ona göre özel imal edilmiş çevrilen-dönen bir demir parçası vardı. Varsayın ki kontak anahtarı o.  Çevrilir, sonra kamyon çalışırdı. Şimdi nasıl? Kontak anahtarını çevirince çalışıyor. Hatta ona da gereksinim yok; düğmeye basınca çalışıyor. İleride arabalar (belki icat edilmiştir) el ayası veya sesimizi duyunca çalışmaya başlayacaklar; Kara Şimşek dizisinde olduğu gibi,  “Haydi Kit, gidiyoruz!

İşte en iyi motivasyon türü bağımlı olmayan, kendi içimizde, kendimizde oluşturduğumuz motivasyondur.

Bu noktayı göstermek için, yaşamanız muhtemel iki senaryoyu ele alalım:

içsel motivasyon - dha

Senaryo 1 – Yapmanız gereken bir şey var. Ama istekli, heyecanlı veya tutkulu değilsiniz. İçinizden yapmak gelmiyor; ama yapmanız gerektiğini biliyorsunuz. Sorumluluğunuzu bilseniz de isteğiniz zayıf. Yapsanız belki de yanlışlıklar yapacaksınız.

Bu senaryoda ne var? Yine Anadolu insanının sözüne sığınalım: “Gönülsüz yenen aş, ya karın ağrıtır, ya baş!

Senaryo 2 – Yapman gereken bir şey var ve sen onu tutkuyla yapmak istiyorsun.   Başkasına havale etmiyorsun. İşinle ilgileniyorsun. Bunu tamamlamak için zaman ve çaba harcamaktan mutluluk duyuyorsun.

İşte size yine bir Anadolu atasözü: “İştahla (severek, şevkle, motive olarak) yenen koruk (üzümün olmamış hali, ekşidir.) helva (Tatlı demektir.) olur!

Hangi senaryoda daha etkilisiniz? Hangi senaryo daha verimli? Ve hangi senaryoda amacınıza daha yakınsınız?

Bu soruların her birine verdiğiniz cevabının Senaryo 2 olduğuna bahse girerim.

Kendi iyiliğiniz ve kendi amaçlarınız için bir şeyler yapmanın, dış standartlara uymak veya başkalarını memnun etmek için bir şey yapmaktan daha tatmin edici, eğlenceli, doyurucu ve muhtemelen başarılı olması şaşırtıcı olmayacaktır.

Senaryo 2’de açıklanan duygu, kendi kendini motive etme duygusudur. Buna içsel motivasyon veya öz motivasyon denir.  Öz motivasyonun neden bu kadar etkili bir motivasyon olduğu hakkında daha fazla bilgi edinmek için okumaya devam edin.

motivasyon - kendi kendine motivasyon - ingilizce

Kendini Motive Etmenin Anlamı Nedir?

Yukarıda, temel bir içsel motivasyon örneği araştırdık, ancak kavramın kısa ve öz bir tanımı şudur:

Kendi Kendine Motivasyon Nedir?

“Kendi kendine motivasyon, en basit şekliyle, dış faktörlerden bağımsız olarak sizi bir şeyler yapmaya iten güçtür” (İhtiyaç duyduğunuz doyurucu beceriler gibi).

Hedeflerinize ulaşmanız ve kişisel başarı elde etmenizin sırrı ve itici gücü şevktir.

Burada, kendi kendine motivasyonun genel olarak içsel doğal ödülleri elde etmek ve arzulamaktan gelen bir tür motivasyondan kaynaklandığını belirtmek önemlidir. Bunu başarmak, harici motivasyonları (para, güç, statü veya tanınma gibi) istemekten önce gelir.

İnanmış insanların ibadetlerindeki amaçlarının Allah rızası, Cennete girme ümidi veya cehennemden kurtulma arzusuna dayalı motivasyonlar içsel motivasyonlardır. Bu insanları gecenin yarısında ibadet ve dua için kaldıran sebep içsel motivasyondur. Ruhani olan her türlü davranışın kaynağı içsel motivasyondur.

iç motivasyon - fht

Kendi Kendini Motive Etmek ve Duygusal Zeka İlişkisi

Duygusal zeka kavramının sahibi Daniel Goleman’dır. Kendi kendini motive etmenin önemli bir bileşeni duygusal zekadır. Duygusal zeka, kişinin kendi duygularını ve diğer insanların duygularını tanıma ve yönetme yeteneğinin ölçüsüdür.

Kendi kendini motive etmenin duygusal zekayla olan ilgisi, kendimizi anlama, başkalarıyla ilişki kurma ve hedeflerimize ulaşma konusunda başarılı olmamızdaki rolünü vurgulamaktadır.

Goleman, motivasyonun dört bileşeni olduğunu belirtir:

  1. Başarı veya belirli standartlara ulaşma, iyileştirme ve karşılama için kişisel görüş,
  2. Kendi kişisel hedeflerinize bağlılık,
  3. Girişim ya da “fırsatlar üzerinde hareket etmeye hazır olma”,
  4. İyimserlik veya hedeflerinize ulaşabileceğinize dair inancınızla ileriye bakma ve sebat etme eğilimi.

içsel motivasyon ve toefl

Kendi Kendini Motive Etmenin Psikolojisi:

Kendi Kendine Yeterlilik ve Motivasyon Nasıl İlişkilidir?

Psikolog Scott Geller, kendi kendine motivasyon araştırması konusunda ön sırada yer almaktadır ve sizin (veya yaşamınızdaki birinin) kendi kendine motive edilip edilmediğinizi belirlemek için kullanabileceğiniz üç soru olduğunu açıklar:

  1. Bunu yapabilir misin?
  2. İşe yarayacak mı?
  3. Buna değer mi?

Her soruya “evet” cevabı verdiyseniz, muhtemelen kendi kendinize motive olmuşsunuzdur.

Birinci soruya verdiğiniz yanıt, yapabileceğine inanıyorsan, kendine yeterliliğin var, anlamına gelmektedir.

Eğer işe yarayacağına inanıyorsanız, cevap verme etkinliğiniz var; attığınız eylemin istediğiniz sonucu doğuracağına inanıyorsunuz demektir.

Ve buna değeceğine inanıyorsanız, sonuçlara karşı maliyeti tartıştınız ve sonuçların getirisinin maliyetine açık ara  ağır bastığına karar verdiniz demektir.

Sonuçlardan bahseden Geller, “sonuçları” kendi kendine motivasyonu destekleyen İngilizce dört önemli “C” ile başlayan kelimesinden biri olarak görüyor:

Sonuçlar (Consequences): Kendi kendinizi motive etmek için, olumsuz sonuçlardan kaçınmak için bir şeyler yapmak yerine, attığınız eylemlerle ilgili sonuçları içtenlikle istemelisiniz;

Yetkinlik (Competence): Yukarıdaki üç soruya da “evet” diyerek cevap verirseniz, işleri halletme konusunda kendinizi yetenekli hissedeceksiniz;

Seçim (Choice): Eylemleriniz üzerinde bir özerklik duygusuna sahip olmak öz motivasyonunuzu teşvik edecektir;

Topluluk (Community): Sosyal destek almak ve başkalarıyla bağlantı kurmak, motive olmak ve kendinize ve başarma gücünüze inanmak için çok önemlidir.

Bu alıntıdan, Geller’in üç sorunun nereden geldiğini ifade ettiğini görebilirsiniz. Bunlar (1) Yapabildiğinize,  (2) Çalışacağına, (3) Buna değdiğine inanmanızdır. Böylece, kendinizin, belirlediğiniz şartların, iç standartlarınıza uymanızı sağlayacaktır.

içsel motivasyon - iç motivasyon - bte

Kendi Kendini Motive Etmek Bir Beceri midir ve Eğitim Yoluyla Geliştirilebilir mi?

Kendi kendine motive olmanın yararları göz önüne alındığında, bir sonraki sorunuz şu olabilir, daha çok kendi kendimi motive edilebilir miyim?

Cevap kesin bir “evet” dir.

Kendi kendine motivasyon, kontrolünüz dahilindeki bir takım beceriler tarafından yönlendirilir. Bunu nasıl kullanabileceğinizi öğrenmek için okumaya devam edin.

Kendinizi Motive Etmek ve Korumak için 12 Beceri

İhtiyacınız olan beceriler kendi kendine motivasyonun temelini oluşturan altı hayati beceri listeler. Bunların tümü, sürekli çaba ile geliştirebileceğiniz becerilerdir:

  1. Yüksek ancak gerçekçi hedefler belirlemek (örneğin, SMART hedefleri ),
  2. Doğru risk seviyesini almak,
  3. Sürekli olarak nasıl iyileştirileceğini bulmak için geri bildirim almak,
  4. Kişisel ve / veya organizasyonel hedeflere bağlı olmak ve bu hedeflere ulaşmak için fazladan bir adım atmak,
  5. Aktif olarak fırsatları araştırmak ve ortaya çıktığında onları yakalamak,
  6. Engellerle başa çıkabilmek, esnek olup engellere rağmen hedeflerinizi sürdürmeye devam etmek.

 İç Motivasyonunuzu Korumak için Yapabileceğiniz Altı Şey Vardır:

  1. Öğrenmeye ve bilgi edinmeye devam edin (örneğin, öğrenme sevgisini geliştirin),
  2. Motive olmuş, hevesli ve destekleyici insanlarla zaman geçirin,
  3. Olumlu bir bakış açısı ve iyimserlikle dayanıklılığınızı artırın,
  4. Güçlü ve zayıf yönlerinizi tanımlayın ve üzerinde çalışın,
  5. Ertelemekten kaçının ve zaman yönetimi becerileriniz üzerinde çalışın,
  6. İhtiyacınız olduğunda yardım alın ve başkalarının başarılı olmasına yardımcı olmak için istekli olun.

içsel motivasyon - bh

Sonuç: Kendi Kendine Motivasyonun Önemi

İçsel motivasyon – Önceden tahmin ettiğiniz gibi, kendi kendine motivasyon önemli bir kavramdır. Başkalarını memnun etmek ve dış standartlara uymak, işlerimizi halletmek için bizi kesinlikle motive edebilirken, bu tür çabalar tam olarak sevilen veya doğal doyurucu yöntemler değildir. Başka bir deyişle, bunları yapmak zorunda olduğumuzu veya bir dış ödül kazanmak zorunda olduğumuzu düşündüğümüz için bir şeyler yapmak çoğu zaman yeterlidir; ancak bu, yenilikçiliği ve mükemmelliği teşvik etmek için gereken tutkuyu sağlamaz.

Dış kaynakları, bazı alanlarda sizi motive etmesi için kullanmak iyidir; ancak dış motivasyonun sizi kişisel olarak doyurucu hissetmenize ve yaşamınızda daha derin bir anlam bulmasına izin vermesi daha az ihtimaldir.

Sadece kendi kendine motive olduğumuzda genellikle daha iyi işler yapmakla kalmaz, aynı zamanda stresle başa çıkabildiğimiz için daha iyi çalışırız ve yapmak istediğimiz şeyi yaptığımızda daha mutlu oluruz.

Kaynaklar:
  • Geller, E. S. (2016). The psychology of self-motivation. In E. S. Geller (Ed.) Applied Psychology (pp. 83-118). New York, NY, US: Cambridge University Press.
  • https://www.skillsyouneed.com/ps/self-motivation.htm
  • www.Psychology.com

Tavsiye Edilen Makaleler:

İç Motivasyon Nedir? Dış Motivasyon Nedir? Fark Nedir? İç ve Dış Motivasyon Örnekleri

Motivasyon – Çocukları Motive Etmenin Yolları

Yapmayı Sevdiğimiz Şeyleri Neden Yapmayı Severiz?

Başa dön tuşu