Duygusal Zeka ve Stres – Stresle Başa Çıkmak İçin Duygusal Zekanızı Kullanın – Çoğu güne stresle başladığınızı biliyorsunuz. Zaten çok şikayet var bu konuda. Yetmiyor; gün de stresle devam ediyor, stresle sonuçlanıyor ve eve döndüğümüzde günün kalan kısmında ruhsal bir çöküntü yaşıyoruz. Nedir bu Allah’ım? Çekilir gibi değil. Hepimiz başka çıkış yolu olmadığı için sanırım, stresli günlere katlanıyoruz; katlanmak zorundayız da. Ne yazık ki, sonuçları iç açıcı olmuyor; stres nedeniyle baş gösteren onlarca hastalık bizi ümüğümüzden yakalıyor ve sıktıkça sıkıyor.
Ama durun! Sahi bizim bir zekamız daha vardı: Duygusal Zeka… Neden duygusal zekamızı etkili kullanmayı denemiyoruz? Ne çekiyorsak, kendimizi zeki olarak gördüğümüzden, IQ’ muzun yüksek olduğu zannıyla her işin üstesinden gelebileceğimizi sanmamızdan dolayı yükümüzü ağırlaştırdığımızdan çekmiyor muyuz? Oysa kendimizi tanıyor olsaydık, sınırlarımızı bilir, yükümüzü kaldırabileceğimiz şekilde yüklenirdik!
Eğer EQ’nuzun yani duygusal zekanızın yüksek olduğunu düşünüyorsanız, kendi olumsuz duygularınızı tanımanız; bu duyguları olumlu olanlarla değiştirip, daha gerçekçi, size daha çok gereken ve kaldırılabilir yükleri yüklenirdiniz.
Ama şansınız var ki, vakit geç değil! Zararın neresinden dönerseniz kardır. Bunu anlıyorsanız kendi öz farkındalığınızı öne çıkarmalısınız. Kişinin sınırlarını bilmesi öz farkındalıktır. Öz farkındalık kişinin kendini fark etmesi; güçlü ve zayıf yönlerinin farkında olmasıdır.
Size öz farkındalıkla ilgili bir fıkra anlatayım:
Nasrettin Hocadan Öz Farkındalık Dersi
Nasrettin Hoca yaşlanmış; her zamanki gibi eşeğine binecek; ancak etrafta çocuklar ve gençler Hocaya bakıyorlar. Hoca kendisine bakıldığını hissedince bir hava atmak gelmiş içinden ve bir zıplayışta eşeğine binmeyi denemiş. Denemiş ama hoca zıplamasıyla birlikte “hoop” yere çakılmış. Hocayı izleyenler başlamışlar kıkırdamaya. Hoca biraz mahcup bir şekilde bir daha denemiş. Aynı sonuçla kendini yerde bulmuş. Üçüncüsünde de yere çakılınca, hoca etrafta onu izleyenlerin duyacağı şekilde şöyle mırıldanmış:
“Hey gidi günler hey, ben gençliğimde bir zıplayışta eşeğe binerdim; yaşlılık işte!”
Hoca bunu söyledikten sonra sadece kendisi duyacağı şekilde “Hoca” demiş içinden fısıldayarak, “Ben senin gençliğini de bilirim!”
Stresli yaşamdan kurtulmanın ilacı da işte tam buradadır. Çünkü Strese neden olan yüklerimiz olduğuna göre, bu yükleri kaldıracağımız kadarıyla yüklenmek gerekir. Bunun içinde kendinizi tanımanız, öz farkındalık düzeyinizin yeterli olup olmadığına bağlıdır. Kontrolsüz ve yanlış anlaşılmış duygular, stres, endişe ve depresyon gibi diğer ruh sağlığı sorunlarına karşı kırılganlığınızı daha da kötüleştirebilir.
Stresi Duygusal Zekanızı Kullanarak Yönetebilirsiniz
Duygusal zeka ile ilgili beceriler, bireylerin stres gibi olumsuz duygusal durumlarla başa çıkmalarına ve yerinde daha olumlu duygular geliştirmelerine etkili bir şekilde yardımcı olabilir. Stresi boş bırakıp kontrolden çıkmasına sebep olmak, stresi yönetememek zihinsel durumun daha da kötüleşmesine neden olabilir ve sırayla fiziksel sağlığımızı da etkileyebilir.
Stresin sosyal, psikolojik ve tıbbi bileşenleri üzerine yapılan araştırmalar, stresle etkin bir şekilde başa çıkabilmek için olumsuz duygularla baş etmenin önemini vurgulamakta ve bunun sonucunda olumsuz psikolojik ve fiziksel sağlık sonuçları için potansiyeli azaltmaktadır.
Ganster ve Schaubroeck’in 1991’de Journal of Management’de yayınlanan “Work Stress and Employee Health” başlıklı çalışma, mesleki çevremizin stresin birincil kaynağı olduğunu gösteriyor. İşyerinde duyguları ve duygusal bilgileri etkili bir şekilde tanıma ve kullanma; bunlarla başa çıkma yeteneğini kullanmayı öneriyor.
Duygusal zeka, stresle etkin bir şekilde başa çıkmamızı sağlar. Ayrıca, duygusal açıdan zeki insanlar daha az stresli olarak, yaşadıkları durumları daha kolay değerlendirme yeteneğine sahiptirler.
Duygusal zekayı stresi azaltmada kullanmanın en belirgin bir etkisi, yaşam doyumu ve mutlulukla sonuçlanmasıdır. Tersine, duygusal zeka ve öz düzenlemedeki bir eksiklik sübjektif refahın azalmasına sebep olabilmektedir.
Duygusal Zekayı Akıllıca Kullanın
Duyguların akıllıca kullanımı psikolojik adaptasyon ve iyilik halindeki temel bir mekanizmadır. Yüksek duygusal zeka seviyesine sahip bireylerin stres seviyelerinin düşük ve mutluluk seviyelerinin yüksek olduğu rapor edilmiştir. Bu şekilde algılanan stresi düzenleme yeteneğinin doğrudan memnuniyeti etkilediğini açıklamışlardır. Duygusal zekanın, mesleki stresi de azaltmada ve hizmet sektöründe çalışanların olumsuz sağlık sonuçlarından korunmasında da önemli rol oynadığı belirtilmiştir.
Unutmayın ki, duyguları ve duygusal bilgileri etkin bir şekilde yönetme yeteneği, duygusal olarak zorlayıcı senaryolarla başa çıkma yeteneğimizi arttırır.
Duygusal olarak zeki olmak ‘duygularınızı tanımlamak ve yönetmek’ anlamına geliyorsa, sonuç olarak başkalarıyla iyi bir şekilde ilişki kurabiliyorsanız, strese girdiğimizde, EQ’muz kendini güvene almak ister. Nasıl düşündüğümüz, hissettiğimiz ve nasıl davrandığımız arasındaki bağı takdir etmek, burada açıkça yardımcı olacaktır.
Strese Karşı Duygusal Zeka Nasıl Kullanılır?
Stres yapan durumlara karşı EQ’nuzu nasıl kullanabilirsiniz ve geliştirebilirsiniz? Eğer bir zorlukla ya da potansiyel olarak stresli bir durumla karşı karşıya kalırsanız, kendinize aşağıdaki sorulardan bir veya daha fazlasını sorabilirsiniz:
- Burada aşırı tepki mi veriyorum?
- Bunun önemini abartıyor muyum?
- Sevdiğim biri bunu nasıl yapar?
- Bu duruma verebileceğim en iyi yorum veya tepki nedir?
- Kendime karşı nazik davranırsam bu durumla nasıl başa çıkarım?
- En kötüsünü değil, en iyi şeyi yapacağınıza karar verin.
- Bu duruma farklı bir bakış açısıyla baksam nasıl olur?
- Dur ve duygularına bak; “Duygularımı nasıl kullanıyorum?”
- Heyecanlı durumlarda: Nefesinize odaklanın, diyaframınızdan nefes alın!
- Sizden daha zor durumda olan birini düşünün.
- Kendi mottonuz olsun ve bir durumda kullanın: “Bunu Yapabilirim” “Hakkını ver!“
“Stresle Nasıl Başedilir?”konusunda daha fazla okumak için aşağıda linki verilen makaleyi de okuyabilirsiniz;
STRES NEDEN OLUR? STRESLE NASIL BAŞEDİLİR?
KAYNAKLAR
Daniel C. Ganster, John Schaubroeck (1991). Work Stress and Employee Health. Journal of management. Vol 17, Issue 2. https://doi.org/10.1177/014920639101700202
http://www.stressmanagementplus.com/stress-and-emotional-intelligence.htm
